Тилини ривожлантириш департаменти ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги



Download 8,89 Mb.
Pdf ko'rish
bet218/398
Sana02.06.2023
Hajmi8,89 Mb.
#948061
1   ...   214   215   216   217   218   219   220   221   ...   398
Кілт сөздер: 
модустық үлгі, элегиялық модус, постмодернистік, ретроспекция, 
метамәтін. 
Abstract. 
The article provides a philological analysis of the works of the postmodern writer Didar 
Amantai, highlighting the peculiarities of style, innovation in writing genre stories. Stylistic frames, 
cognitive-conceptual images, synonymous equalities, all modus-forming units and linguistic and 
ideological features are shown in the examples from the work. 
Keywords:
 modus model, elegiac modus, postmodern, retrospection, metatext. 
Қазіргі қазақ әдебиетінде модернизм және постмодернизм бағыттарын қатар қамтып, 
стильнің ерекшелігімен, жанрлық әңгіме жазуда жаңашыл дүниелерді қамтып жүрген 
жазушылардың бірі де бірегейі – Дидар Амантай. Ол өзінің бір сұхбатында былай дейді: «Қалам 
әдетте, жазған шығармалар арқылы емес, көп оқыған кітаптар негізінде ұшталады. Оқудан жазу 
мәдениеті пайда болады. Менің кітаби рухани ұстаздарым сабырлы, бірқалыпты детальдарды 
бейнелегенде анық болуға үйретті. Уақиғаны құбылысы арқылы суреттегенде, қаһарманды 
әрекетінен көрсеткенде, мәнердің қиындығынан ұзақ жаза алмайсыз. Демек, сөзден салмақ 
кеткенде, ойдан күрделі пайым жоғалғанда, қалам да оза шауып, қайта-қайта мәнердің алдына 
түсе береді. Ақыры мәнер бұзылып, стиль жоғалады. Стиль – жазғанда, темірдей тәртіп, оқығанда, 
арғымақтай еркін. Екінші, модерн түсінігі жазу үлгілерінен қалыптасса, сонымен қатар қос 
ғасырдың тоғысында, Парижде, Еуропада топтасқан ақын-жазушылар ұзақ ізденістен соң ойлап 
тапқан нақты әдіс-тәсіл көрінісінен тұрса, постмодерн – бұл мәнердің өзі емес, мәтін өмір сүріп 
отырған мәдени ситуация.
Жазушының сұхбатынан келтірілген үзіндіге сай, автордың стилі мен тақырыпты 
қатарластыра қамтуының өзі – оның заман талабына сай жаңашыл ізденіс пен көркемдік 
танымының ая шеңберінің кең екендігін айқын көрсетеді. Әдебиетті сүйетін оқырман оның 
шығармаларын постмодерндік сарынның негізінде қарастыруға ұмтылса, тілшілер үшін Дидар 
Амантайдың форма мен мазмұнның реңк белгілерін ашуы, танымдық деңгейдегі мәтін 
парадигмасын жасақтай алуы, стиль арқылы сөйлемдерді ықшамдап беруі, диалогтарды ұтымды 
қолдана алуы, монологтарды тың ізденісте беруі, сөз бен сөйлемнің, сөйлем мен мәтіннің өзара 
байланысы, жинақылығы, мазмұндық жағынан ұтқырлығы, бәрі-бәрі жазушының жаңашыл 
ізденісінен туғандығы белгілі. Дидар Амантайға дейін әдебиетте мұндай стиль болмады деп айта 
алмаймыз. Оралхан Бөкей, Тынымбай Нұрмағамбетов, Әбіш Кекілбаевтың шығармаларынан да 
жаңашыл ізденісті аңғара аламыз. Әдебиеттегі пастиш, ирония, интерпретация, символ, 
декодизация сынды терминдер қазіргі әдебиеттің өзекті зерттеулері болып отыр. Ал тіл білімінде 
Дидар Амантай шығармаларының лингвистикалық модусын сараптау тұрғысында қарастырар 
болсақ, элегиялық нұсқасын, ирониялық нұсқасын, комедиялық нұсқасын, жалпы айтқанда 
қаһармандықтан бастап, идиллиялық модус үлгілерінің қай-қайсысын болмасын кездестіруге 
болады. Стилистикалық коннотация мен стилистикалық мағына автор туындыларына реңк беріп 
72
* Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті, 
Kuandykovaa.99@mail.ru
 



Download 8,89 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   214   215   216   217   218   219   220   221   ...   398




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish