Tili va adabiyoti universiteti

 
BADIIY MATNNI TAHLIL QILISH METODOLOGIYASI 
 
 
Badiiy matnning lisoniy tahlili qilish metodologiyasi dialektik tafakkur 
qonuniyatlariga asoslanadi.  Metodologiya so‘zi yunon tilidan olingan bo‘lib, 
metodos - yo‘l, usul va logos - ta’limot demakdir. Boshqacha qilib aytganda, 
insonning  nazariy  va  amaliy  faoliyatini  to‘g‘ri  uyushtirish,  tashkil  etish 
haqidagi  ta’limotdir.  Dialektik  tafakkur  narsa  va  hodisalarning  mohiyati 
ularning  bir-biri  bilan  aloqadorligi  va  rivojlanishi  falsafiy  qonunlar, 
tushunchalar  (kategoriyalar)  tizimi  yordamida  ochib  beradi.  Dialektikaning 
qonun  va  tushunchalari  voqelikdagi  narsa  va  hodisalarning  eng  umumiy 
aloqasini  aks  ettirib,  insonda  narsalarning  mohiyatiga  chuqur  kirib  borish  va 
ongli tahlil qilish imkoniyatini yaratadi. Lekin mazkur qonuniyatlar muayyan 
badiiy  asarga  tatbiq  qilinganida  uning  xususiy  tomonlarini  hisobga  olish 
zarur.  Shundan  kelib  chiqib,  badiiy  matnni  lisoniy  tahlil  qilish  jarayonida  
quyidagi  tamoyillarga  tayanib  ish  ko‘rilsa  maqsadga  muvofiq  bo‘ladi  degan 
fikrdamiz: 
1. Shakl va mazmun birligi tamoyili.  
2. Makon va zamon birligi tamoyili. 
3.Xususiylikdan umumiylikka o‘tish tamoyili.