Tili va adabiyoti universiteti

 Maktabim – ikkinchi uyim 
 
Berilgan matn tarkibidan ma’nolari yaqin boʻlgan soʻzlarni ajratish, ular oʻrtasidagi 
bogʻliqlikni aniqlashga qaratilgan mashq va topshiriqlar. Matn tarkibidan maktab hayoti bilan 
bogʻliq boʻlgan narsa nomlariga soʻroq berish orqali ularni ajratish, ularning umumiy nomini 
aniqlay olishga qaratilgan mashqlar. Matnning asosiy mohiyatini ochib beruvchi savollarga 
javob berish. Vergul (uyushiq ohang bilan aytiladigan boʻlaklar orasidagi qoʻllanishi) va nuqta 

---

505 
(darak gaplar oxiriga nuqta qoʻyilishi) tinish belgilarini toʻgʻri qoʻllash. Narsa nomlariga 
qoʻshiladigan koʻplik qoʻshimchasi.
 
Maktabdagi shaxs va narsalarga qanday munosabatda boʻlish bilan bogʻliq audiomatn 
tarkibidagi ayrim soʻzlar tahlili. Soʻzlar tarkibida kelayotgan nutq tovushlari, ularni unli va 
undoshga ajratish. Matn tarkibidagi xabar ma’nosini ifodalovchi gaplarni ajratish, ular imlosi 
bilan tanishish. Matn mazmuni boʻyicha berilgan savollarga javob berish, matnning xulosasi va 
gʻoyasini aniqlash, ayni shu gʻoyani qaysi soʻz va birikmalar tashiyotgani haqida taxminlarni 
ilgari surish bilan bogʻliq mashq va topshiriqlar.
 
Maktabda oʻzini tutish, kiyinish odobi, oshxonada gigiyena va axloq-odob qoidalariga 
rioya qilish bilan bogʻliq matn ustida ishlash. Atrofdagilar bilan muloqot qilish, muloqot 
qoidalari (hurmatni ifodolovchi ohang va soʻzlarni qoʻllash)ga rioya qilgan holda mavzu bilan 
bogʻliq fikrlarini ifodalash. Mavzu bilan bogʻliq vaziyatlar aks etgan rasm asosida 3 yoki undan 
ortiq gap tuzish.
5- sinf. 
Oʻzbekchasi-bor ku?!
 (muloqotda til sofligini saqlash, tilga hurmat) 
Oʻquvchilarga ularning nutqidagi chet tiliga oid, lekin oʻzbekchasi mavjud soʻzlarning 
oʻzbekchasini oʻrgatish, kichik lugʻat berish. Yangi soʻzlarning qanday paydo boʻlishi haqida 
tushuncha berish. Soʻz oʻzlashtirish usuli haqidagi matn bilan tanishtirish. 
“Oila a’zolarimga oʻzbekchasini oʻrgatdim” mavzusida kichik matn tayyorlab kelish. 
Nutqimizni nima boyitadi? Maqollarning nutqni boyitishdagi oʻrni. Maqol haqida 
tushuncha, ularning paydo boʻlishi haqida ma'lumotlar berilgan matn bilan tanishish. Maqol va 
iborani ajrata olish. Maqol, iboralardagi soʻzlarning alohida va birgalikda anglatgan ma'nosini 
farqlash, ularni bosh va koʻchma ma'no jadvaliga solish mashqi. 
Badiiy asar namunalarini ifodali oʻqish, bunda til vositalarining mazmunini qisman 
anglash, ohang, ovoz past-balandligi, toʻxtam (pauza)dan oʻrinli foydalana olish mashqlari.
6- sinf.