Tili va adabiyoti universiteti

begatka
istilohi bilan anglashilgan. 
Shayboniylar saltanati boshqaruvida ayni vazifani ado etuvchi mansabdor 
otaliq
deb atalgan. 
Xiva xonligida otaliq mansabi qozi, inoq va parvonachi amallaridan keyin turgan.Ushbu rutba 
ham, asosan, beg unvonli kishilarga berilgan: 
...va Tengizbegga otaliqliq...manosibi a'losin 
munosib koʻrub, shafqat qildi
(Riyoz ud-davla,62). Otaliq zimmasidagi vazifalardan tashqari 
lashkarboshi sifatida harbiy safarlarda faollik koʻrsatgan: 
Va gardunsarir sarkardalardin 
Davlatyor otaliq...zahmdor boʻldilar
(Jamoe ul-voqeoti sultoniy, 108). 
“Shohid ul-iqbol” matnida saroy amaldorlari yozishmalarini boshqarish, harbiy yurish 
chogʻida hukmdor chodirini olib yurish, oʻrnatish, koʻchirish kabi yumushlarga mas'ul shaxs 
arabcha 
mahram 
oʻzlashmasi bilan ifodalangan va bu mansab oliy bosh qoʻmondon tomonidan 
bot-bot uyushtiriladigan ovga mas'ul sanalgan hamda 
miri shikor
istilohi yordamida 
anglashilgan amaldan soʻng tilga olingan (71).”Riyoz ud-davla” matnida 
mahram
istilohining 
oʻzbekcha 
qoʻshbegi
yasamasidan soʻng, qoʻshbegi istilohining oʻz navbatida, 
mehtar
soʻzidan 
keyin berilishi xonlikdagi ayni mansablarning ierarxik maqomini belgilashda qoʻl keladi. 
“Riyoz ud-davla” asarining bir oʻrnida Muhammadrizo qoʻshbegining Gadoyniyoz 
mahram, Sulton bahodir va Misrali sardor va Safarboy sardorlarga bosh boʻlib, ilgarilab ketgan 
qoʻshinning ortidan borish uchun tayinlangani qayd etilgan (162).
Devonbegi 
istilohi xonlik boshqaruvidagi devon yoki moliya vazirligining rahbari, 
shuningdek, zakot yigʻish, bozorlarda sotuvchilardan egallagan joyi uchun soliq undirish, 
toʻplangan mablagʻni sarf-xarajatiga nozirlik qiladigan mansabdorni ifodalagan. Zarur paytlarda 
devonbegi harbiy harakatlarga jalb etilgan va sarkarda vazifasini ado etgan
: Muhammad Murod 
devonbegi...barcha umaro va sarkardalar bilan muzaffar va mansur...Toshhavzga keldi
(Shohid 
ul-iqbol,164). Mas'uliyat qamrovi oʻta keng boʻlgan devonbegi kezi kelganda diplomat sifatida 
elchilik vazifanini ham bajargan. 
Xon saroyida xizmat qilgan mansabdorlardan yana biri oʻzbekcha 
yasavulboshi
istilohi 
bilan nomlangan boʻlib, bu amaldor hukmdor qabulxonasida tartib-intizomni nazorat qilish 
qatori, askarlarni harbiy amaliyotlarga yetaklash bilan ham mashgʻul boʻlgan. Yasavulboshiga 
bir qancha yasavullar va surdavullar boʻysungan. Egallab turgan rutbasiga koʻra, yasavulboshi