Tili va adabiyoti universiteti

Foydalanilgan adabiyotlar: 
 
1.
John R. Searl e. What is a speech act? —In: Philosophy in America, ed. Max Black, 
London, Allen and Unwin, 1965, p. 221-239. 
2.
Сафаров Ш. 
Прагмалингвистика. 
– Тошкент: Ўзбекистон Миллий 
энциклопедияси , 2008 
3.
Иссерс О.С. Коммуникативные стратегии и тактики русской речи. Москва, 
2008. – 288. C. 54
4.
Тетова Л.В. Коммуникативные стратегии в политическом дискурсе

---

101 
5.
Ҳакимов М. Ўзбек прагмалингвистика асослари. — Тошкент: Академнашр, 
2013. – 22-б. 
6.
Тетова Л.В. Коммуникативные стратегии в политическом дискурсе
7.
Дацюк С.В. Типология коммуникационных стратегий. Д. А. Скулимовская
Иркутск, Россия. СТРАТЕГИИ И ТАКТИКИ В ПОЛИТИЧЕСКОМ ДИСКУРСЕ (НА 
МАТЕРИАЛЕ ВЫСТУПЛЕНИЙ Б. ОБАМЫ). Политическая лингвистика. 1 (61)'2017 
 
 
 
 
 
 
 
Xorazm shevalaridagi laqablar va ularni tadqiq qilishning nazariy va amaliy 
ahamiyati 
Nicknames in Khorezm dialects and the theoretical and practical significance of 
their study 
Qodirova Xurshida
Marselovna
*
Annotation: 
This article analyzes the nicknames in the oghuz and kipchak dialects of 
Khorezm, the problems of their collection and study, as well as theoretical and practical issues 
of the study of nicknames, speech processes associated with the use of nicknames. 
Key words:
Khorezm dialects, nicknames, nicknames with positive meaning, nicknames 
with negative meaning. 
 
Tilshunoslar butun dunyoda tilni tadqiq etishning eng maqbul yoʻllarini hamisha izlab 
kelgan. Bu jarayonlarda jiddiy muvaffaqiyatlarga ham erishilgan. Hozircha ana shunday 
muvaffiqiyatlardan biri, shubhasiz, tilshunoslikda antropotsentrik paradigmaning yuzaga 
kelganligi va uning turli koʻrinish hamda yoʻnalishlarda jadal rivojlanib borayotganligidir 
[Mahmudov, 2012:16]. Xorazm shevalaridagi laqablarni tadqiq qilishda antropotsentrik 
paradigma yoʻnalishlari boʻyicha ham yondashish til va xalq tarixi haqida qimmatli 
ma’lumotlarni beradi. 
Prezidentimiz Sh.Mirziyoyev oʻzbek tilining oʻziga xos xususiyatlari, shevalari, tarixiy 
taraqqiyoti, uning istiqboli bilan bogʻliq ilmiy tadqiqotlar samarasini oshirish, kadrlar tayyorlash 
sifatini tubdan yaxshilashga erishishimiz kerakligi, bu ishlar uchun esa moliyaviy resurslar va 
mablagʻlarni aslo ayamasligimiz kerakligi haqida gapirgan edi [ Mirziyoyev, 2019]. 
Laqablar uzoq davrlardan buyon shevalarda qoʻllanib kelinadi. Bir paytlar laqablar 
insonlarini bir-biridan ajratish uchun qoʻllanilgan boʻlib, u hozirgi familyaning vazifasini 
bajargan. Hozirgi kunda ham laqablar keng qoʻllaniladi. Demak, laqablarga ehtiyoj mavjud. 
Tilimizda laqablarni ishlatar ekanmiz, u kimnidir ulugʻlasa, boshqa birovni uyatga 
qoʻyishini oʻylab ham koʻrmaymiz. Shu kabi ehtiyojlardan kelib chiqqan holda laqablarni 
anglatadigan ma’nosiga koʻra, shartli ravishda ikki guruhga ajratgan holda oʻrganamiz: 
1.
Ijobiy ma’no bildiruvchi laqablar.
2.
Salbiy ma’no bildiruvchi laqablar.
Ijobiy ma’no ifodalaydigan laqablar kishilarni xursand qiladi va oʻsha laqab egasi 
oʻzining laqabidan faxrlanadi, mamnun boʻladi. Bunga misol qilib quyidagi laqablarni 
koʻrsatishimiz mumkin:
*
Urganch davlat universiteti O‘zbek tilshunosligi kafedrasi o‘qituvchisi, xurshida_1989 @mail.ru 

---

102 
Eşo:n (eshon)
– aslida bir kishiga qarata hurmat koʻrsatib aytiladigan “ular” olmoshi 
boʻlib, keyinchalik “kishilar orasida obroʻ qozongan ruhoniy” ma’nosini anglata boshlagan 
[Rahmatullayev,2009: 269]. Xorazm viloyati hududi (ayniqsa Bogʻot tumani)da eshonlar keng 
tarqalgan boʻlib ular xalq ichida juda mashhurdirlar.
Ular boshqa odamlarni “