Tili va adabiyoti universiteti

An
Empirical Approach to the Translation of 
Allusions. Stroud: Bookcraft. 1997. 
5.
 
Newmark, Peter. 1988. 
A
textbook of Translation. New York: Prentice-Hall. 
6.
 
Nida, Eugene A. 2001. Context in Translating. Philadelphia: John 
Benjamin Publishing Company. 
7.
 
Oxford English Dictionary. 1971. Oxford: Oxford University 
Press. 
http://www.oed.com/
. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
IV SHU’BA. GLOBALLASHUV VA HOZIRGI TURKIY TILLAR 
 
 
Kültür taşıyıcısı olarak “efendi latifeleri” 
Erhan Solmaz
*
 
Özet 
*
Dr. Öğr. Üyesi, Uşak Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, [e-mail].  

---

308 
Bu çalışmada, Özbekistan sahasında “Efendi” adıyla tanınan Nasreddin Hoca tipi ve 
Oʻnun etrafında oluşan latifelerin/fıkraların, Özbek sözlü kültürünü hangi yollarla gelecek 
kuşaklara taşıdığı üzerinde durulacaktır. Bu bağlamda öncelikle “kültür”, “kültürel bellek” ve 
“kültür aktarımı” kavramları izah edilecek; ardından da Özbek sözlü geleneğinin en tanınmış 
fıkra tipi olan Efendi’nin, kültürel bellekte ne şekilde yer aldığı ve kültürel aktarımı hangi 
bağlamda sunduğu hakkında bilgi verilecektir. En yalın anlamıyla ekip biçmek, toprağı işlemek 
manasına gelen kültür, insanın etrafında şekillenen dünyayı anlamaya ve anlatmaya başladığı bir 
süreçtir. Bu aktarım sürecinin de en önemli aracı dildir. Dil marifetiyle insan, yarattığı kültürel 
unsurları belleğinde saklamış ve çeşitli araçlarla gelecek nesillere taşıma gayreti içerisinde 
olmuştur. Anlaşıldığı kadarıyla insan, kültürel belleğinde olgunlaştırdığı birikimi aktarma 
sürecinde somutlaştırma eğilimindedir. Söz konusu bu durum Özbek sahasında Efendi tipi ile 
gerçekleştirilmektedir. Efendi, Özbek toplumunun kültürel belleğini yaşatan ve yansıtan en 
somut unsurlardan biridir. Efendi etrafında şekillenen latifeler incelendiğinde latifelerin 
içeriğinin Özbek insanının aile, toplumsal düzen, ekonomik ve kültürel ilişki şekillerini yansıtan 
önemli örnekler sunduğu görülmektedir. Biz de bu çalışmanın sınırları içerisinde kültürel 
aktarımın Efendi latifeleri vasıtasıyla nasıl yapıldığı hakkında değerlendirmede bulunacağız.