Tili va adabiyoti universiteti til va adabiyot: ilmiy va amaliy izlanishlar yo

Hosil boʻlish usuli 

Oʻzbek tili 

Xorazm shevasi 

Turkman tili 

Portlovchi 

b, d, g, j, k, m, n, p, q, 

t, ng 

b, d, g, j, k, m, n, p, q, 

t, ŋ 

b, d, g, j, k, m, n, p, t, 

ň 

Sirgʻaluvchi 

f, h, l, r, s, v, x, y, z, 

sh, gʻ  

h, l, r, s, v, x, y, z, š, ğ   f, h, l, r, s, w, y, z, ș 

Qorishiq  

ch, dj 

č 

ç, ž 

 

 

Turkiy  tillarda  undosh  tovushlar  miqdori,  xususiyatlari  jihatidan  bir-

biridan u qadar katta farq etilmaydi. Bu holatni oʻzbek va turkman tillarida ham 

kuzatishimiz mumkin. Xulosa oʻrnida ikki til undoshlar tizimining umumiy va 

farqli tomonlarini quyidagicha keltirish mumkin: 

1.  Oʻzbek  va  turkman  tillari  undoshlar  tizimida  jiddiy  murakkabliklar 

boʻlmasa-da, bu ikki tilning oʻziga xos xususiyatlari undoshlarda aks etgan. 

2.  Aksariyat  undosh  fonemalar  artikulyatsiyasi  oʻzbek  va  turkman 

tillarida  aynanlikka  ega,  ayni  zamonda  turkman  tilida  undoshlarda  ayrim 

artikulyatsion  oʻziga  xosliklar  bor.  Bular  k,  g,  z,  s  va  boshqa  undoshlarda 

koʻrinadi. 

3. Turkman tili turkiy tilda faol qoʻllangan ð (dz) undoshini eslatadigan 

lab va tish tovushini saqlab qolganligi bilan oʻzbek tilidan farqlanadi.   

4.  Fonetik  jarayonlar  umumiy  qonuniyati  saqlanib  qoladi,  lekin  ular 

qaysi soʻzlarda ishtirok etishi jihatidan oʻzaro farqlanadi.