761
Ahmad al-Farg‘oniy
Ahmad al-Farg‘oniyning to‘liq ismi Abul Abbos Ahmad ibn Muhammad ibn
Muhammad ibn Kasir al-Farg‘oniydir u VIII asr oxirlarida Qubo hozirgi Quva shahrida
dunyoga keladi quva shahri o‘sha davrning madaniy-ilmiy markazlaridan bo‘lgan 20
yoshgacha Quva shahrida yashab shu yerda ta’lim oladi uning nomi o‘sha davrlardayoq
keng tarqalib Marv shahriga taklif etiladi Ahmad al-Farg‘oniy nomi ko‘p o‘tmay
shunchalik e’tibor qozondiki 30-35 yoshlarida uni Tinchlik shahri deb atalgan
Bog‘dodga Bilim uyi ya’ni Xizonat al-hikma yoki Bayt ul- hikmat ga taklif etishadi uning
ko‘pchilik asarlari Ma’mun huzurida yashagan davrida yaratildi uning mashhur Kitob
javome ilm an-nujum val-harakat as-samoviya Astranomiya va sayyoralar harakati
kitobi ham o‘sha davrda yaratildi olimning asarlari XII asrdayoq Italiya, Fransiya
hamda Germaniya universitetlarida o‘qitila boshlandi bu davrda uning mashhur
asarlari lotin tiliga Ya’qub Onado‘liy tominidan ibroniy tiliga o‘g‘iriladi Ahmad al-
Farg‘oniy O‘vro‘pada Alfraganus nomi bilan mashhur bo‘ldi uning qo‘lyozmalari dunyo
bo‘yicha tarqalgandir Amerikaning Priston universiteti Sankt-Peterburg Qohira Parij
Mexiko va Hindistonda olimning qo‘lyozmalari mavjudligi ro‘yxatga olingan al-
Farg‘oniy kabi buyuk bobokalonlarimizning nomlarini va asarlarini tiklashimiz milliy
qadryatlarimizni anglashda o‘zligimizni idrok etishimizda ibratli saboq bo‘ladi.
Bu topshiriqni Toshkent shahrida joylashgan maktab o‘quvchilaridan oldik.
O‘quvchilarga audiomatn ikki marta eshittirildi. Audiomatn uchun 5 daqiqa vaqt
yetarli bo‘ldi. Audiomatnni tinglagan o‘quvchi matn ohangiga e’tibor qaratib, tinish
belgilarini o‘z o‘rniga qo‘ygan. Ammo ularning ko‘pchiligi bosh harflar imlosiga e’tibor
qaratmagan. Ya’ni gapning tugal qismiga nuqta qo‘ygan, lekin keyingi gapning
boshlanish belgisiga e’tibor qaratmagan: Ahmad al-Farg‘oniyning to‘liq ismi Abul
Abbos Ahmad ibn Muhammad ibn Muhammad ibn Kasir al-Farg‘oniydir. u VIII asr
oxirlarida Qubo hozirgi Quva shahrida dunyoga keladi
Biz aynan ularning bosh harflar imlosini tekshirish maqsadida topshiriqning
shartini chalg‘ituvchi usulda: “Matnda tushirib qoldirilgan tinish belgilarini o‘z o‘rniga
qo‘ying”, deb bergandik.
Topshiriqni ikkinchi shaklida o‘quvchilarga ushbu matnni xato shaklda taqdim
etdik. Ya’ni unda barcha so‘zlarni kichik harflar bilan yozib, o‘quvchilardan imloga
doir xatolarni topishini so‘radik. O‘quvchilar matn bilan tanish ekanliklari inobatga
olinib, audiomatn bir marta eshittirildi.