Tili va adabiyoti universiteti til va adabiyot: ilmiy va amaliy izlanishlar yo

 

Annotation. This article deals with the interpretation ethics’ lexemes in Uzbek and 

English languages. The lexeme are analyzed in basis of national novels of Shukur Kholmirzaev, 

Tokhir Malik and Jane Austen. Some English words can be synonyms with Uzbek, on the other 

hand  some  lexemes  are  not  the  same  in  context.  In  this  article  we  try  to  analyzed  some 

differences and similarities in Uzbek and English ethical lexemes. 

Keywords: seme, translation, ethics, lexeme, category. 

   

 

Til  ijtimoiy  hodisa,  uning  shakllanishi,  mavjudligi  va  takomillashuvi 

bevosita  jamiyat  bilan  bogʻliq.  Necha  asrlardan  buyon  qaysidir  tillarning 

unutilishi  yoki  yanada  kengayib  borishiga  asosiy  sabablardan  biri  shuki,  oʻz 

vaqtida mazkur tillarning qoʻllanish doirasi va imkoniyatlarini kengaytirishga 

zarur  chora-tadbirlarning  amaga  oshirilmaganidir.  Qoʻllanish  doirasi  tor 

boʻlgan  tillarning  keng  tarqalgan  tillar  qatoriga  qoʻshilishida  ushbu  tildagi 

Til va adabiyot:  

ilmiy va amaliy izlanishlar yoʻlidagi ilk odimlar   

 

2020-yil 30-aprel 

---

 

716 

birliklarning  tartibga  solinganligi  va  yaratilgan  badiiy,  ilmiy  va  publisistik 

asarlarning jahon tillariga qilingan mohirona tarjimasi katta oʻringa ega boʻladi. 

Uzoq tarixiy oʻtmishga ega boʻlgan sharq axloqiga gʻarbliklar juda katta qiziqish 

bilan qaramoqda. Sharq xalqlariga xos boʻlgan urf-odatlar, axloqiy qarashlar, 

milliy  qadriyatlar  gʻarb  dunyosi  bilan  keskin  tafovutda  boʻlsa-da,  unda 

mushtarak  jihatlar  ham  yoʻq  emas.  Ana  shu  oʻxshash  tomonlar  insonlarni 

yanada kuchli hayajonga soladi. 

 Tarjimaning maqsadi – xorijiy til lisoniy vositalari yordamida yaratilgan 

matnni  ona  tili  materiali  asosida  qayta  yaratishdan  iborat.  Buning  uchun 

tarjimon, birinchi navbatda, asl nusxani toʻla-toʻkis idrok etishi, soʻngra uni oʻz 

tilida  bekamu  koʻst  qayta  ifodalashi  darkor  [3.  10-bet].  Tarjimon  uchun 

kundalik  buyumlar,  harakat  ifodalovchi  fe’llar,  shakl  yoki  xususiyatni 

ifodalovchi sifatlar, umuman, universal birliklarni tarjima qilish unchalik ham 

qiyinchilik tugʻdirmaydi. Insonning ichki  kechinmalari, axloqiy xususiyatlari, 

aqliy salohiyati kabi mavhum tushunchalarni ifodalovchi birliklar tarjimonga 

birmuncha  qiyin  kechishi  mumkin.  Chunki,  mavhum  tushunchalar  ma’no 

serqirraligi,  turli  millatlar  madaniyatida  farqli  semalarga  ega  ekani  bilan 

xarakterlanadi.  

  Fikrlarimizni  davom  ettirgan  holda  quyida  oʻzbek  tilidan  ingliz  tiliga 

tarjima qilingan bir necha asar namunalarni koʻzdan kechiramiz: