Tili va adabiyoti universiteti til va adabiyot: ilmiy va amaliy izlanishlar yo

Aziz momo olti kun, 

Qaltirasa — qatti kun, 

Sakransa — sakkiz kun, 

Toʻqransa — toʻqqiz kun, 

Oʻqransa — oʻn kun.[4.247-bet] 

Ayamajuz  olti  kun,  Olti  oy  qishdan  qattiq  kun[4.247]–AYAMAJUZ 

[1.A.125-bet]  Navroʻzdan  oldin  keladigan  va  qish  intihosiga  aloqador  ayozli 

hafta boʻlib,  aslida  «toʻqson»ning  ilovasi  hisoblanadi.  0‘rta  Osiyo  xalqlarida 

qadimdan qish toʻqson kun sanalib, shu muddat «toʻqson» deb atalgan, soʻngra 

qirovli kunlarning choʻzilishi inobatga olinib, ehtiyot yuzasidan unga yana oʻn 

kun  qoʻshib,  yuz  kunga  toʻlg‘azganlar  va  uni  «sadi  роk»  deb  yuritganlar. 

Hozirgi  hisobga  koʻra,  «toʻqson»  13  dekabrdan  13  martgacha  boʻlgan 

muddatga toʻg‘ri keladi. Koʻp yillik kuzatishlar shuni koʻrsatdiki, toʻqsonning 

oxirgi  haftasi-hamisha  sovuq  zoʻrayib,  hatto  yer  muzlashgacha  borib  yetadi. 

Shu olti kun «Ayamajuz,  Ayyom  yoki  shisha  kunlari»  deb  atalgan.  Abu 

Rayhon  Beruniy  bu  kunlarga  xalq  e’tiqodi  asoslarini  «Qadimgi  xalqlardan 

qolgan  yodgorliklar»  asarida  shunday  ta’riflaydi:  «Shu  oy  ichida  «kampir 

kunlari» boʻlib, uning boshi yigirma oltinchi shubotdir. U ketma-ket yetti kun 

boʻladi. yil kabisali boʻlsa, toʻrt kuni Shubotdan, uch kuni ozor oyidan boʻladi: 

yil kabisali boʻlmasa,  uch  kuni  Shubotdan,  toʻrt  kuni  ozordan  boʻladi... 

Qadimgilar  hikoyasicha,  bu  kunlar  «kampir  kunlari»  deb  atalishining  sababi 

shuki,  ...  Od  qavmi  shu  kunlarning  qattiq  sovuq  shamoli,  girdoblari  va 

dahshatlari bilan halok boʻlgan. Ular jumlasidan bir kampir tirik qolib, halok 

boʻlganlarga  marsiya  aytib,  yig‘lagan.  Shuning  uchun  bu  kunlar  «kampir 

kunlari»  deb  atalgan.  U  kecha-kunduzlaming  qissalari  mashhurdir.  ... 

Ba’zilarning gumonicha, shu kunlarning «kampir kunlari» deb atalishiga sabab 

shuki, bir kampir havoning isiganini koʻrib, paxtali kiyimini yechib tashlagan va 

shu kunlaming sovug‘ida o ‘lgan. Ba’zi arablar fikricha, «kampir kunlari»ning 

---

 

638 

bunday atalishiga sabab, bu kunlar qishning «kampiri», yani oxiridir»[5.294-

bet]. Mana shulardan bexabar holda mazkur maqol «mag‘zi»ni chaqish qiyin.