Tili va adabiyoti universiteti til va adabiyot: ilmiy va amaliy izlanishlar yo

 

Annotation. The importance of consecutive interpreting has been growing since the 

last  century.  It  is  considered  to  be  more  difficult  than  other  types  of  interpretation. 

Interpreters are demanded intensive memory, semantogram, special symbols which are used 

around the world. The main objective of this article is to give information about problems that 

occurred  in  consecutive  interpretation  and  demonstrate  some  methods  in  order  to  solve 

these problems. 

Keywords:  consecutive  interpretation,  intensive  memory,  semantogram,  special 

symbols 

 

Ma’lumki, hozirgi kundagi globallashuv jarayonida har bir soha boʻyicha 

amalga  oshirilayotgan  islohotlar  sirasida  tarjimonlik  yoʻnalishi  ham  alohida 

ahamiyat  kasb  etadi.  Bilamizki,  tarjima  bir  millatga  ikkinchi  bir  millatni 

yaqindan  tanishtiruvchi  omil  hisoblanadi.  Tarjima millat koʻzgusi  ekanligini 

hisobga olgan holda, undagi muammolarni hal qilish maqsadida koʻplab olimlar 

ilmiy  ishlar  olib  bormoqdalar.  Shuningdek,  ushbu  maqola  ham  ketma-ket 

Til va adabiyot:  

ilmiy va amaliy izlanishlar yoʻlidagi ilk odimlar   

 

2020-yil 30-aprel 

---

 

689 

tarjimadagi  muammolarni  oʻrganishga va bu muammolarni bartaraf etish 

usullarini koʻrsatib oʻtishga bag‘ishlangan. 

Ketma-ket tarjima bu maxsus mahorat va oʻqitish sohasida ishlaydigan 

tarjimonni  talab  qiladigan  murakkab  jarayon  hisoblanadi.  Ushbu  turdagi 

tarjimani muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun har qanday uzunlikdagi nutqni 

yozib olish va takrorlashga imkon beradigan universal tez yozuv kabi texnikani 

oʻrganish va oʻzlashtirish, tezkor xotira talab etiladi. 

Ketma-ket tarjima qilish bu bir tildagi og‘zaki axborot berilgandan soʻng 

uni boshqa tilga tarjima qilishdir. Tarjimon soʻzlovchining umumiy fikrlari yoki 

eng kamida asosiy xat boshini tinglaydi va tinglash mobaynida yozib olingan 

eslatmalar yordamida nutqni tarjima qiladi. 

Tarjimon shu tariqa asosiy soʻzlovchi nomidan ketma-ketlikda soʻzlaydi. 

Ba’zi soʻzlovchilar bir nechta gap soʻzlab, soʻng tarjimonga tarjima qilishni taklif 

qilishadi.  Tarjimon  qisqacha  yozib  olmasdan  ham  ishlashi  mumkin  va  u  oʻz 

xotirasida  aytilgan  gaplarni  saqlab  qoladi.  Shunday  qilib,  ketma-ket tarjima 

soʻzlovchining  nutqini  tinglangandan  soʻng  bajariladi.  Bunday  vaziyatda 

axborotning barcha mazmunini yodda saqlab qolish zarur. Ketma-ket tarjima 

muzokoralar,  konferensiyalar,  davlat  arboblari  va  siyosiy  shaxslarning 

uchrashuvlarida  hamda  delegatsiyani  kuzatib  yurish  chog‘ida  qoʻllaniladi. 

Ketma-ket  tarjima  qilish  vaqtiga  koʻra  ikki  bosqichga  boʻlinadi.  Birinchi 

bosqich,  soʻzlovchining  nutqini  oʻz  ichiga  oladi  va  bu  bosqichda  tarjimon 

qisqacha  nutqni  yozib  olishi  mumkin.  Ikkinchi  bosqichda  tarjimon  aytilgan 

xabarni yozib olganlaridan foydalangan holda tarjima qiladi.  

Ketma-ket  tarjima  muammosi  ilmiy  adabiyotlarda  ham  yetarlicha 

muhokama qilinmagan. Shu sababli, ushbu maqolaning asosiy maqsadi ham, 

ketma-ket tarjimadagi asosiy muammolarni keltirib oʻtish sanaladi. Ketma-ket 

tarjimada toʻrtta muhim muammo mavjud. Ular quyidagilardan iborat: