Tildiń sózlik quramı mudamı rawajlanıp, jańa sózler menen toltırılıp, bayıp baradı. Bunday jańa sózler belgili bir talaplarǵa say eki túrli jol menen payda boladı

Erterekte adamlardin shugillangan har qiyli kasip iyelerin bildiredi: shirketshi, shobitshi h.t.b. Misali,

1. 
   Mirzagul shirketshinin azgin juzine nazer taslap edi, onin attan aniq korinip turgan keselligi azday, awzinda tuqimliqqa tisi de qalmapti, turi de ap-ashiy eken (A.Sultanov)
   
2. 
   Akelerimizdin shobitshi bolmaganinan okinip, har birimiz shobitshinin qizinin orninda ushpelek ham sharlardi ulestirip otiriwdi talay arman etkenbiz (A.Sultanov).
   

-Shi/-shi affiksi feyillerge de jalganadi

35) Adamnin is-hareketi menen baylanisli bolgan dara atliqlardi jasaydi.

1. Filmdi jaqsi tusinip, oz pikirlerin aniq aytip bergen jaslarga “Zeyinli tinlawshi” degen jarliq berip, kopshiliktin aldinda da xoshametledi (B.Ernazarov).

2. Jarista tek jenimpaz emes ireti menen barliq qatnasiwshilardi siylawdi maqset etip qoydi (B.Ernazarov).

3. Nurgaliy brigad turip eki jarisiwshinin azannan berli tergen paxtasin tarezinin basinda shotqa saldi (A.Paxratdinov).

4. Olardin arasinan, demalistan keyin jumis islep qaliwdi qalewshiler de tabilip qalar demekshimen (B.Ernazarov).

5. Yaqshi, onda qatnasiwshilardin kundeligin koreyik, -dedim (B.Ernazarov).

36) Tiykargi shugillanatugin kasibine baylanisli adam manisin anlatiwshi qospa atliqlardi jasaydi. Misali,

1. Jan aliwshinin jani kop (K.Sultanov).

2. Bir qol siltep berdi tartip,

Til bagiwshi derbiklerge (I.Yusupov).

3. 
   Biraq oylaganin bola bermewi,
   

Gey atqosshin joldan jurmedi (A.Ajiniyazov).

4. 
   Sol ushinda olardi uslap aliwdan umitin uzbegen biy endi awilga barip, bul isti belgili iz kesiwshi ham qaraqshi Balmagambetke tapsiriwdi oyladi (K.Karimov)
   
5. 
   Janaliq ashiw ushin adamnin qay jerde jasagani ahmiyetli emes eken da! –dedi hakim oylap tabiwshinin xizmetine kewli tolip (B.Ernazarov).
   
6. 
   Asirese “Q...Q...” degen jaziwi bar an shaqqisin dasturxan basinan alip ketiw aneyi kozbaylawshinin qolinan kelmeydi (D.Esebaev).
   
7. 
   Ugit-nasiyatshilar qatarinda jasi ulken awlad wakillerinen utimli paydalanip, solar arqali jaslarga tasir etiw mumkinshiligin sezdi (B.Ernazarov).
   

37) Belgili bir is penen tek zarur payitlari shugillaniwshi adam manisin bildiredi: Misali,

1. Solay demesen de barliq qatarlarim jerlengennen keyin meni jerlewshiler arasinda menin omir jasimdi korgen, bilgen menin jaqsiliq, jamanligimdi eske alip gap aytatugin adam qalmasa onday uzaq omir jawinnin qumga singen bir tamshisi dep sanayman (T.Qayipbergenov).

2. Klaslarda kompyuterler, laboratoriyalarda qol tiymegen buyimlar korgizbe zalina aylandirilgan. Tekseriwshiler ushin saqlanip turgani bayqaladi (B.Ernazarov).

3. Hazir esitiwinin kerek gap sol, makememizge joqaridan tekseriwshiler kiyatir (M.Atajanov).

38) Ozlik dareje feyili suyin sozine jalganip dastur, urp-adet atamasin bildiredi.

1. Suyinshige bir tawiq sora, -dep kuldi Toti (I.Qurbanbaev).

39) Joq modal sozine atliq jasawshi –shi qosimtasi jalganiwi arqali belgili bir zatti joqlawshi adam manisin anlatadi. Misali,

1.Hasla taqatim joq, hasla tozbeymen,

Joq joyitqan joqshiday salaman soraq (I.Yusupov).

Sonday-aq bul affiks atawish feyilge jalganip –iwshi/-iwshi formali soz jasaydi. Misali,

1. 
   Ot oshiriwshilerdin jayi tobeliktin basinda jaylasqan (O.Otewliev).