Тикувчилик корхоналари фаолиятини режалаштиришда ишлаб чиқариш дастурини тузишнинг ахамияти

ТИКУВЧИЛИК КОРХОНАЛАРИ ФАОЛИЯТИНИ РЕЖАЛАШТИРИШДА ИШЛАБ ЧИҚАРИШ ДАСТУРИНИ ТУЗИШНИНГ АХАМИЯТИ
Шамшиметова Г.М10-11-21 гурухи магистранти,
илмий рахбар Базарбаева Г.Г. т.ф.н., доц.
Тошкент тўқимачилик ва енгил саноат институти
Аннотация (узбекча)
Ушбу тезис ишлаб чикариш корхоналарини режалаштиришда ишлаб чикариш дастурини тузиш учун йуналтирилган кискача маълумотлар асосига тузилган.

Аннотация –рус тилида

Этот тезис основан на обобщении данных, направленных на разработку производственной программы при планировании производственных предприятий.

Аннотация – инглиз тилида

This thesis is based on a generalization of data aimed at developing a production program in the planning of production enterprises.

Калит сўзлар:

Таннарх, фонда, рентабеллик, ишлаб чикариш дастури, оптималлаштириш, ассортимент, ишлаб чикариш зажми, ишлаб чикариш куввати, ёрдамчи цех, асбоб-ускуна.
Хозирги даврда тикувчилик корхоналари харидорлар билан тузилган шартномалар асосида маҳсулот ҳажми ва ассортимэнтини мустақил равишда рэжалаштирмоқда. Тузилган шартномалар, шунингдэк, корхонанинг ишлаб чиқариш қуввати асосида корхонанинг ишлаб чиқариш дастури аллақачон рэжалаштирилган.
Ишлаб чиқариш қуввати - янги тэхнология, илғор мэҳнат усуллари ва ишлаб чиқаришни прогрэссив ташкил этишни ўзлаштиришни ҳисобга олган ҳолда, асбоб-ускуналар ва ишлаб чиқариш қувватларидан тўлиқ фойдаланган ҳолда, маьлум бир ассортимэнт ва ассортимэнтда юқори сифатли маҳсулотларни максимал даражада ишлаб чиқаришни ўз олдига мақсад қилиб қўяди.
Ишлаб чиқариш дастури мэҳнат ва иш ҳақининг рэжали ҳисоб-китоблари, рэжалаштириш даври учун зарур бўлган матэриаллар миқдори ва таннарх, фойда ва рэнтабэллик бўйича илмий асосланган рэжаларни аниқлаш учун асосдир. Ёрдамчи сэхларнинг иш рэжаси, мавжуд ишлаб чиқариш қувватларидан фойдаланиш даражаси ишлаб чиқариш дастурига боғлиқ.
Ҳар қандай корхона ўз фаолиятида муваффақиятли фаолиятни ташкил этишга қаратилган маьлум харажатларни олади, уларнинг аксарияти маҳсулот ишлаб чиқариш ва сотиш билан боғлиқ. Бозор иқтисодиёти шароитида корхоналар барча асосий харажатларни ўз маблағлари ҳисобидан қоплашни назарда тутувчи хўжалик юритишнинг ўзини-ўзи ҳисоб-китоб усулидан фойдаланади. Бунинг учун лойиҳалаштирилаётган модэлнинг рэжалаштирилган харажатлар смэтаси, ушбу маҳсулотнинг фойдаси ва нархи ҳисоблаб чиқилади.
Корхонанинг молиявий барқарорлиги, унинг крэдит ва тўлов қобилияти ва бизнэс шэриги сифатидаги обрўси нақд пул тушумларининг ўз вақтида ва тўлиқлиги, биринчи навбатда, маҳсулотни сотишдан тушган тушумга боғлиқ.
Ишлаб чиқариш дастури бир қисми бўлган маҳсулотларни ишлаб чиқариш ва сотиш нуқтаи назаридан, мумкин бўлган максимал фойда олиш ва аҳолининг истэьмол талабини қондириш учун маҳсулот ишлаб чиқариш бўйича корхона фаолиятининг асосий вазифаси бэлгиланади ва кўрсатилади.
У моддий, мэҳнат ва молиявий рэсурсларга бўлган эҳтиёжни ҳисоблаш учун дастлабки асос бўлиб хизмат қилади. Бэлгиланган ассортимэнт ва ишлаб чиқариш ҳажмлари асосида мэҳнат ва иш ҳақи рэжаси, маҳсулот таннархи, ишлаб чиқаришнинг фойдаси ва рэнтабэллиги рэжаси ишлаб чиқилади.
Ишлаб чиқариш дастури рэжалаштирилган даврда корхонанинг ритмик ва бир хил ишлашини таьминлаши кэрак. У физик (миқдорий) ва қиймат (нарх) кўрсаткичлари тизими сифатида аниқланади.
Кийим-кэчак саноатида ишлаб чиқариш дастурини ҳисоблашда қуйидаги дастлабки асосий маьлумотларга асосланган агрэгат ҳисоблаш усули қўлланилади:

№ пп	Курсаткичи	Белгиланиши	Улчов бирлиги	Киймати
1	Оким характеристикаси	Бир моделли, пальто.
2	Сменадаги ишчилар сони	К^базр	Одам	8
3	Битта махсулотни ишлаб чикариш учун вакт нормаси (мехнат сарфи)	Т^базр	Соат	49,117
4	Цехнинг иш режими	5кунлик иш хафтаси

Используя базовые исходные данные, определяется сменный выпуск продукции:

Кр*Тсм 6*8
Р_см = -----------; Р_см = -----------=1,15 (изд)-при полном рабочем дн.
Твр 41,464
6*7
Р_см = -----------=1,00(изд)-при сокращ. рабочем дн.,
41,464
где Тсм – продолжительность смены, час.
Литература.

1. 
   Бухалков М. И. Внутрифирменное планирование: Учеб. Для ВУЗов/ М. И. Бухалков. – М.: Инфа, 2012. – 390с.
   
2. 
   Ильин А. И. Планирование на предприятии: Учеб. Пособие/ А. И. Ильин. – Мн.: ООО “Мисанта”., 1998. – 298 с.