Bizning misolda bu nomutanosiblik yoki qoldiq (- 29) ni tashkil etadi va u rasmiy rezervlardan tushumlar hisobiga tartibga solingan. Rezervlardan tushumlar kredit (+) ustunida aks ettirilgan. Bu yerda shuni ta’kidlash lozimki, «to’lov balansi taqchilligi» yoki to’lov balansi aktiv ifodalari joriy operatsiyalar va kapital harakati bo’yicha balansning ijobiy yoki salbiy qoldig’i miqdorini bildiradi. Rasmiy rezervlarning qisqarishi (+) bu taqchillik miqdorini ifodalaydi, rasmiy rezervlarning o’sishi (-) esa to’lov balansining aktiv qoldig’i miqdorini ko’rsatadi. Pirovardida uning barcha uch bo’limi summasi «0»ni tashkil etishi lozim. Bu esa xorijiy valyuta taklifi va unga mamlakatda bo’lgan talab baravarligini bildiradi.
Bizning misolda bu nomutanosiblik yoki qoldiq (- 29) ni tashkil etadi va u rasmiy rezervlardan tushumlar hisobiga tartibga solingan. Rezervlardan tushumlar kredit (+) ustunida aks ettirilgan. Bu yerda shuni ta’kidlash lozimki, «to’lov balansi taqchilligi» yoki to’lov balansi aktiv ifodalari joriy operatsiyalar va kapital harakati bo’yicha balansning ijobiy yoki salbiy qoldig’i miqdorini bildiradi. Rasmiy rezervlarning qisqarishi (+) bu taqchillik miqdorini ifodalaydi, rasmiy rezervlarning o’sishi (-) esa to’lov balansining aktiv qoldig’i miqdorini ko’rsatadi. Pirovardida uning barcha uch bo’limi summasi «0»ni tashkil etishi lozim. Bu esa xorijiy valyuta taklifi va unga mamlakatda bo’lgan talab baravarligini bildiradi.
O‘zbekiston bank tizimi xalqaro reyting agentliklari tomonidan yuksak baholanmoqda
O‘tayotgan har bir kun bizni Vatanimiz mustaqilligining 21 yillik to‘yiga tobora yaqinlashtirmoqda. O‘tgan yillarda amalga oshirilgan ulkan ishlar, izchil islohotlar va betimsol yangilanishlarning yuksak samaralaridan har bir yurtdoshimizning ko‘ngli g‘urur va iftixorga to‘ladi. Ayniqsa, jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi davom etayotgan murakkab davrda ham O‘zbekiston iqtisodiyotida barqaror o‘sish sur’atlari saqlanib qolayotganligini alohida qayd etish o‘rinlidir. Xalqaro mutaxassislarning bu boradagi ko‘plab ijobiy fikrlari yutuqlarimiz jahon miqyosida e’tirof etilayotganidan dalolatdir.
Prezidentimiz Islom Karimov tomonidan ishlab chiqilgan taraqqiyotning “o‘zbek modeli” amalda o‘zining yuksak samaralarini bermoqda. Buni mamlakatimiz iqtisodiyotining barqaror rivojlanib, xalqimiz farovonligi izchil yuksalib borayotganligi misolida yaqqol ko‘rish mumkin. Ayni paytda iqtisodiyotning qon tomirlari deb ta’rif berilgan mamlakatimiz bank tizimi dunyo moliya-bank tizimi tamoyillariga hamohang ravishda rivojlanmoqda.
Davlatimiz rahbarining 2010-yil 26 noyabrda qabul qilingan “2011-2015 yillarda Respublika moliya-bank tizimini yanada isloh qilish va barqarorligini oshirish hamda yuqori xalqaro reyting ko‘rsatkichlariga erishishning ustuvor yo‘nalishlari to‘g‘risida”gi qarori bu borada muhim dasturilamal bo‘lib xizmat qilmoqda. Mazkur hujjatga binoan mamlakatimiz tijorat banklari faoliyatini yetakchi xalqaro reyting agentliklari tomonidan qo‘llaniladigan xalqaro me’yor, mezon va standartlar asosida tashkil etish va ularning yuqori baholariga erishish borasida izchil chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda.
Mamlakatimiz bank tizimida olib borilayotgan bunday tizimli tadbirlar, jumladan, tijorat banklari faoliyatini takomillashtirish, ularning moliyaviy barqarorligini mustahkamlash, kapitallashuv darajasi va likvidligini oshirish borasida amalga oshirilayotgan islohotlar xalqaro reyting agentliklari tomonidan yuksak baholanmoqda. Sohada amalga oshirilgan chora-tadbirlar natijasida bank tizimida erishilgan ko‘rsatkichlar nafaqat xalqaro umumqabul qilingan me’yorlarga javob beradi, balki ayrim yo‘nalishlar bo‘yicha undan ham yuksak baholarga sazovor bo‘lmoqda.
Xususan, bugungi kunda bank tizimi kapitalining yetarlilik darajasi 24,2 foizni tashkil qilib, xalqaro bank nazorati bo‘yicha Bazel qo‘mitasi tomonidan qabul qilingan talabga (8 foizga) nisbatan 3 barobar yuqori. Bank barqarorligini baholash omillaridan biri bo‘lgan bank tizimining joriy likvidlik darajasi bir necha yildan buyon 65 foizdan yuqori bo‘lib, belgilangan minimal darajadan (30 foizdan) 2 barobar ko‘pdir.
Ikki yildirki, “Mudis” xalqaro reyting agentligi O‘zbekiston bank tizimiga “barqaror” reyting darajasini bermoqda. “Standart end Purs” xalqaro reyting agentligi ham mamlakatimiz bank tizimini ijobiy baholab, reytingini bir pog‘ona yuqoriga ko‘tardi. Shuningdek, jahonning “Fitch Reytings”, “Mudis” va “Standart end Purs” kabi nufuzli xalqaro reyting agentliklarining ijobiy reyting bahosini olgan banklarimiz safi yil sayin kengayib borayotganligi ham quvonarlidir.
