Tijorat banklarining aktiv operatsiyalari obyekti orqali aniqlanadigan bank faoliyatining ko'lami, ular joylashtiradigan resurslar hajmi, miqdori, jalb qilingan mablag'lar summasiga bog'lik bo'ladi

Rezerv kapitali - bankning umumiy va maxsus maqsadlari uchun (masalan, devalvatsiya uchun zaxira, trast operatsiyalari bo'yicha biznes uchun zaxira, ko'zda tutilmagan xarajatlar, tabiiy ofatlar natijasidagi zararlar uchun zaxira va boshqa maqsadlar uchun) yaratgan zaxirasining hisobi 30903-30906 balans hisobvaraqsida olib boriladi. Ushbu zaxira bankning taqsimlanmagan foydasi hisobiga tashkil etiladi. Soliqlar va boshqa majburiy to'lovlar to'lagandan so'ng sof foyda hisobiga shakllangan zaxiralardir.
Maxsus zaxiralar - ,,Standart", ,,Substandart", ,,Shubhali" va ,,Umidsiz" deb tasniflangan kredit va lizing operatsiyalari yoki boshqa alohida muayyan aktivlar bo'yicha yuzaga kelishi mumkin bo'lgan zararlarni qoplash uchun tashkil qilinadi.

Bank omonatchilari manfaatlarini himoya qilish bankning asosiy funksiyasi hisoblanadi. Chunki bank aktivlarining asosiy qismi omonatchilar hisobiga tashkil topadi. Bundan tashqari bank kapitali aksiyadorlar risklarini kamaytiradi.

Kapital o'ziga xos himoya yostig'i rolini o'ynab, ko'zda tutilmagan yirik xarajatlar sharoitida bankka o'z operatsiyalarini davom ettirish imkoniyatini beradi. Shu kabi chiqimlarni moliyalashtirish uchun bankning o'z kapitali ichiga kiruvchi turli xil rezerv fondlar mavjud. Lekin mijozlar ssudalarni ommaviy qaytarmagan taqdirda, zararni qoplash uchun aksiyadorlik kapitalining bir qisminigina ishlatish maqsadga muvofi q bo'ladi. Bank o'z kapitalining mavjudligi uning ishonchli va likvidliligining birinchi shartidir.

Jalb qilingan mablag'lar aktiv operatsiyalarni, avvalo kredit operatsiyalarini amalga oshirish uchun pul resurslariga bo'lgan ehtiyojni qoplaydi. Ularning roli juda katta bo'lib, bank resurslarining 70 %dan ortig'ini tashkil qiladi. Yuridik va jismoniy shaxslaming vaqtinchalik bo'sh mablag'laridan foydalanish orqali, tijorat banklari ular yordamida xalq xo'jaligining va aholining qo'shimcha aylanma mablag'larga bo'lgan ehtiyojini qondiradi, pullarni kapitalga aylanishiga yordam beradi.

Rejali iqtisodiyot davrida banklarda bo'sh turgan mablag'larini jalb qilishdan manfaatdorlik yo'q edi, chunki banklarning aktiv operatsiyalari miqdori jalb qilingan mablag'lar miqdoriga qarab emas, balki kredit qo'yilmalar bo'yicha o'rnatilgan limitga qarab aniqlanar, jalb qilingan mablag'lar bo'yicha rag'batlantirish bilan banklar shug'ullanmas edilar. Aksariyat hollarda yirik loyihalarni amalga oshirish uchun bank ssudalari o'rniga ko'proq budjet mablag'lari jalb qilinar edi. Shu bois muddatli omonatlarni o'rta va uzoq muddatli kredit manbalari sifatida jamg'arishga ehtiyoj bo'lmagan.

Banklarda maqsadlarni amalga oshirish uchun pul mablag'larini qo'yilmalarga jalb qilish operatsiyalari