Тижорат банклари фаолиятининг мазмуни ва назарий асослари

Капиталнинг даромадлилик коэффициенти жаҳон амалиётида ROE деб номланган бўлиб, солиқлардан кейин қолган банк фойдасини ўз капиталига ёки устав фондига (агар устав фонди капитал миқдорига тенг бўлса) нисбатига тенг бўлиб, қуйидаги формула орқали аниқланади:

Кх = Солиқлардан кейингги соф фойда / Устав капитали (3)
Мазкур формула орқали бир акциянинг баланс қийматига тўғри келувчи соф даромад ўртасидаги муносабатни англатади. Битта акциядаги соф даромад муомаладаги акцияларнинг миқдорига тўғри келувчи соф фойдасига тенгдир. Бу кўрсаткич акциядорлар томонидан қўйилган қўйилмаларнинг унумдорлигини тавсифлаб беради ва банк иши қанчалик самарадорлик билан фаолият юритаётганини кўрсатади. (Ривожланган давлатларда банк капиталининг рентабелликнинг ўртача нормаси 5 фоиздан 20 фоизгача бўлган диапозонда тебранади).
Капитал даромадлилик коэффициенти (ROE) - банк акционерлари учун даромадлилик ўлчовидир. У акционерлар томонидан инвестиция қилинган маблаглар бўйича олиниши мумкин бўлган соф фойданинг (яъни, маълум даромад олиш учун ўз маблағларини жойлаштириш юзасидан рискнинг) тахминий миқцорини кўрсатади.
Бундан ташқари, хусусий капиталнинг юқори фойдалилиги капиталнинг тескари пропорциясига ҳам эга, яъни хусусий капиталнинг паст даражада бўлиши мазкур кўрсаткичнинг юқори даражада бўлишлигини тақазо этади.
Банк фаолиятида мухим рентабеллик кўрсаткичларидан яна бири активларнинг рентабеллик курсаткичи (ROA) деб номланиб, банк активлари орқали олинган ҳар бир фойда суммасини, яъни фойда ҳажмини характерлаб беради.
К₂ = Фойда / Активлар (4)
Мазкур коэффициентнинг ўсиши ижобий баҳоланади, яъни банкнинг ўзига тегишли бўлган активларидан фойдаланиш самарадорлигини ортишини билдиради. Бироқ, мазкур кўрсаткични жудаям юқори бўлиши банк активларини жойлаштиришдан хосил бўлган хавф-хатарлар даражасини ошганлиги тўғрисида хабар бераётганлигини билдиради.
Активларнинг даромадлилик кўрсаткичи банкка тегишли бўлган барча активларнинг фойдалилигини ўртача йиллик микдорини билдиради. Бунда даромад келтирувчи активлар ишлаб чиқарилаётган, ишлаётган ва даромад келтираётган улушлари билан аниқланади.