«ТИҚхмми» миллий тадқИҚот университети мавзу: гидромелиоратив тизимларидан фойдаланиш фанининг мақсади ва мазмуни



Download 1,92 Mb.
bet7/8
Sana20.06.2022
Hajmi1,92 Mb.
#681138
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
1-маъруза

ГМТФ фанининг тарихи
Марказий Осиё ҳудудида ерга эгалик қилишнинг қуйидаги кўринишлари мавжуд бўлган:
жамоа мулки - қабила, уруғ ёки бирон-бир қишлоқ аҳолисига тегишли ерлар.
хусусий мулк - жамоа ерлари ёки «ўлик ерлар» ҳисобига шакилланган;
амлоқ ерлар - амир, хонлар ва ҳукмдорларнинг яқинларига тегишли ерлар.
воқф ерлар - хусусий ер эгалари томонидан (ҳукмдорлар, қайта ер эгалари ва бош.) мадраса ва масжидларга, дин ва шариат арбобларига бир умрга фойдаланишга хадя қилинган ерлар.
Бу ерларда деҳқончиликни ташкил қилишни икки формаси қўлланилган ўз ерига эга бўлган ерларда деҳқончиликни ўз кучлари билан бажариш ва ерларни пудрат (аренда) асосида фойдаланиш учун бошқаларга бериш.
Суғориладиган деҳқончилик пайдо бўлиб ривожлангани сари унинг муаммолари ҳам пайдо бўлган. Далалари ёнма-ён бўлган ва бир сув ичадиган инсонлар, деҳқонлар эртали-кечми, ўзаро муносабатлар доирасига кирганлар. Низоли масалалар кўтарилганда уларни қандайдир қоидалар, йўл-йўриқлар асосида ечишга ундаган, акс ҳолда низолар уриш-муштлашишга ва кўнгилсиз оқибатларга сабаб бўлган.
Шундай қоидалардан бири тарихшунос Давлетшиннинг «Сувдан фойдаланиш ва ердан фойдаланиш соҳасида мусулмон (шариат) ҳуқуқшунослигининг кўрсатмалар мажмун» асаридир. Муаллиф қўл ёзмани тўзишда фиқх илмининг йирик намоянларидан ўрта асрларда яшаб ўтган Фатҳ ал-Қодир, Ибн Абидин. Шайх Илёс ва бошқаларнинг кўп жилдли асарларига мурожат қилган, ёки Фатҳал-Қодир асарлар тўплами шундай қоидалар туркумидандир. Бу китоблар катта ҳажмда бўлиб ва араб тилида чоп қилинган.
СУВДАН ФОЙДАЛАНИШ СОҲАСИДА «ОДАТ» НОМИ БИЛАН КЎПЧИЛИК БИЛАДИГАН ВА ТАН ОЛАДИГАН ШАРИАТ КЎРСАТМАЛАРИ СИФАТИДА ҚУЙИДАГИЛАРНИ КЕЛТИРИШ МУМКИН.
дарё ва кўлларнинг сувини кўпчиликка (жамиятга) тегишлилигини тан олиш;
сувнинг ерсиз сотилишини маън қилиш;
сувни ариқларга бўлганда улушларга (айни вақтда махбадан оқиб ўтаётган сув миқдорига мутаносиб равишда) асосланиш ёки галма-гал равишда (ариқларда сув етишмаганда) маълум вақт фойдаланиш;
манбада сув камчил бўлган ҳолларда уни инсоф билан ҳаммага баробар (ер майдонига мутаносиб) бўлиниши;
ҳар бир сувдан фойдаланувчининг ўз шахсий меҳнат ва керакли қурилиш ашёлари билан ирригация ишларида (қурилиш, тозалаш сўзсиз қатнашиши, унинг бурчи эканлигини тан олиш;
сувдан фойдаланишни ўз-ўзини бошқариш принципида амалга оширилиши;
нисбатан кўп сув талаб қилганлиги учун шоли экиладиган майдонларни чегаралаш, маълум ариқлар тизимидан сув ичадиган барча сувдан фойдаланувчиларнинг розилиги билангина шолини экишга рухсат бериш;

Download 1,92 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish