Tibbiyotda axborot texnologiyalari

Korrelyatsion bog‘lanish 
Funksional bog‗liqlik va korrelyasiya 
Biologiyada, 
tibbiyotda, 
ilmning 
boshqa 
sohalarida, 
insonlarning tajribaviy faoliyatida va umuman olganda, jamiyatda 
har doim nafaqat yagona (individual) obyektlarda, balki bir 
qancha obyektlar to‗plamida ham, yoki kuzatuvlarda ham 
bog‗lanish uchraydi. Bunday bog‗lanishlarning haqqoniyligini 
faqat ma‘lumotlarni tanlash asosida statik metodlarni qo‗llab 
analiz qilish bilan aniqlash va baholash mumkin. Shu bilan birga 
bunday holatlarda belgilar orasidagi statistik bog‗lanishlar, 
parametrlar, obyektlarning biologik хususiyati haqida gapirish 
mumkin.
Хodisalar orasidagi miqdoriy bog‗lanishlarni paydo bo‗lishiga 
qarab ikkita formaga ajratiladi: funksional va korrelyatsion 
bog‗lanish. Funksional bog‗lanishda biror bir belgining o‗zgarishi 
boshqa bir belgilarning xuddi shunday o‗zgarishi bilan bevosita 
bog‗liqdir. Shuning uchun funksional bog‗lanishlar ko‗p 
holatlarda fizik – matematik izlanishlarda o‗rganiladi. 
Tibbiyotdagi izlanishlarda хodisalar orasidagi bog‗lanish har 
bir aloхida hollarda emas, balki o‗rganilayotgan belgilarning 
ko‗proq solishtirishlari yordamida aniqlanadi va korrelyatsion 
xarakterga ega bo‗ladi. Bu holatda, bitta belgining har bir o‗rtacha 
kattaliklar qiymatiga boshqa shu belgi bilan o‗zaro bog‗liq 
belgining bir qancha qiymatlari to‗g‗ri keladi.
Korrelyasiya koeffitsienti
Korrelyatsion bog‗liqlikda ikkita belgi o‗zgarishi bir 
yo‗nalishda borishi mumkin, ya‘ni bir belgining ortib borishi 
bilan boshqa, ikkinchi belgi ham ortib boradi. Bunday bog‗lanish 
korrelyatsion bog‗liklikni to‗g‗ri yoki musbat bo‗lishligi deyiladi. 
Ikkinchi tomondan, agar bir belgining ortib borishi bilan 
ikkinchisi kamayib borishi korrelyatsion bog‗liklikning teskari 
yoki manfiy bo‗lishligini ko‗rsatadi. 
Korrelyatsion analizning muхim qismlaridan biri bu 
korrelyasiya koeffitsienti – r ni aniqlashdir. Bu esa o‗z navbatida 

---

x va y belgilarning chiziqli bog‗lanishini siqilganligini 
xarakterlaydi.
Korrelyasiya koeffitsientini effektiv baholash quyidagicha 
amalga oshiriladi: 
1.
Kuzatishlarning yordamchi yig‗indilari hisoblanadi:
2. Dispersiyaning o‗rtacha qiymatlari, o‗rtacha kvadratik 
chetlashishi aniqlanadi 
3.X va U ning kovariatsiyasi deb nomlanuvchi statistika 
hisoblanadi: 
4. x va y belgilar o‗rtasidagi statistika deb nomlanuvchi 
tanlangan korrelyasiya koeffitsienti:
Korrelyasiya koeffitsientining asosiy xususiyatlari