Tibbiyot Oliy o'quv yurtlari uchun o'quv adabiyoti

Нейтрофиллар (1мм^3 млн)	g limfositlar			Formula, % monositlar		Eozinofillar
Bazofillar
2-4 xafta	5,31		170,0		10,25	26,0			58,0	12,0		3,0		0,5
1-2 oy	4,49		142,8		12,1	25,25			61,25	10,3		2,5		0,5
2-3 oy	4,41		132,6		12,4	23,5			62,5	10,5		2,5		0,5
3-4 oy	4,26		129,2		11,89	27,5			59,0	10,0		2,5		0,5
4-5 oy	4,45		129,2		11,7	27,5			57,75	11,0		2,5		0,5
5-6 oy	4,55		132,6		10,9	27,0			58,5	10,5		3,0		0,5
6-7 oy	4,22		129,2		10,9	25,0			60,75	10,5		3,0		0,25
7-8 oy	4,56		130,9		11,58	26,0			60,0	11,0		2,0		0,5
8-9 oy	4,58		127,5		11,8	25,0			62,0	10,0		2,0		0,5
9-10 oy	4,79		134,3		12,3	26,5			61,5	9,0		2,0		0,5
10-11 oy	4,69		125,8		13,2	31,5			57,0	9,0		1,5		0,25
11oy-1 yosh yosh	4,67		129,2		10,5	32,0			54,5	11,5		1,5		0,5
1-2 yosh	4,82		127,5		10,8	34,5			50,0	11,5		2,5		0,5
2-3 yosh	4,76		132,6		11,0	36,5			51,5	10,0		1,5		0,5
3-4 yosh	4,83		129,2		9,9	38,0			49,0	10,5		2,0		0,5

Sog’lom bolalarda leykositlar soni va leykositar formula

Yoshi	Eritrositlar	Hb, г/л	(1mm3 mln)	Hb, g/l	Leykositlar (1mm3 mln)	eozinofillar, %	ortacha mikdori	monositlar% ortacha mikdori
4-5 yosh	4,89	136,0	10,2	45,5	44,5	9,0	1,0	0,5
5-6 yosh	5,08	139,4	8,9	43,5	46,0	10,0	0,5	0,25
6-7 yosh	4,89	136,0	10,6	46,5	42,0	9,5	1,5	0,5
7-8 yosh	5,1	132,6	9,98	44,5	45,0	9,0	1,0	0,5
8-9 yosh	4,84	137,7	9,88	49,5	39,5 ,5	8,5	2,0 0	0,5
9-10 yosh yosh yosh	4,9	136,0	8,6	51,5	38,5	8,0	2,0	0,25
10-11 ёш	4,91	144,5	8,2	50,0	36,0	9,5	2,5	0,5
11-12 ёш	4,83	141,1	7,9	52,5	36,0	9,0	2,0	0,5
12-13 ёш	5,12	132,4	8,1	53,5	35,0	8,5	2,5	0,5
13-14 yosh ёш	5,02	144,5	8,3	56,5	32,0	8,5	2,5	0,5
14-15 ёш	4,98	146,2	7,65	60,5	28,	9,0	2,0	0,5

Homilaning 2-3-haftalik muddatida qujayra tizimi va nospesifik immun javob tizimi, multipotent o'zak hujayralar shakllanadi. Hayo’tining 9-15-haftasida hujayra immuniteti faollashadi. Tuhilgandan keyin bolada T-limfositlarning absolyut soni kattalarga nisbatan yuqori, lekin ularning faolligi kattalarga qaraganda past bo´ladi. Jigar va suyak iligida V-hujayra differensirovkasi boshlanadi. V - hujayra oldi hujayraga aylanishi, immunoglobulinlar produksiyasiga olib keladi, timus omillari ta'sirida yuz beradi. V-sistema hujayralari antitelalar produksiyasiga moyilligi homila 11-12-xaftasida yuz beradi. Homila ichi rivojlanishi davrida immunoglobulinlar sintezi chegaralangan, homila ichi rivojlanish davrida homilaga transplasentar ba'zi ona immunoglobulinlari (IgG) utadi.

Bola onasidan keng spesifik antitela kompleksini oladi. Hayotining birinchi oylarida immunoglobulin IgG sinfi erishi va yo’qolishi davom etadi, transplasentar o'tgan holatdagi IgG yo’qoladii. Bir vaqtning o’zida hamma sinf immunoglobulinlari osishi kuzatiladi. 4-6 oy davomida onadan o'tgan immunoglobulinlar toliq yemiriladi va shaxsiy immunoglobulinlar sintezi boshlanadi. V-limfositlar IgM ni sintezlaydi, ularni tengligi xuddi kattalar ko´rsatgichiga yetadi, shaxsiy IgG sintezi sekin yuz beradi. Bola tug’ilganda sekretor immunoglobulinlar bo'lmaydi, ularning

izi hayotining birinchi haftasi oxirlarida topiladi, sekretor IgA miqdori 10-12 yoshiga kelib maksimal darajaga yetadi. Erta yoshdagi bolalarda immunitetning

fiziologik xususiyatlari muhitning infeksion omillariga sezgirligi va allergik ekspozisiyaga sezgirligi yuqoriligini aniqlaydi. Zardob va sekretor immunoglobulinlar o'shishi 5 yoshda kuzatiladi, yuqumli kasalliklar pasayishi bilan xarakterlanadi.
BOLALARNI RASIONAL OVQATLANTIRISh

Tabiiy - ko'krak suti bilan ovqatlantirish. Bu bola tuhilgandan 1-1,5 yil ichida adekvat ovqatlantirishning tabiiy shakli hisoblanadi. Ko'krak suti bilan emizish bola hayotining birinchi 6-oyligida to'g'ri ovqatlantirishning yagona usuli hisoblanadi. Tugruqxonada chaqaloqni birinchi marta ko'krakga qo'yish birinchi muloqot muolojasi bilan olib boriladi.

Vaqtiga yetib tuhilgan chaqaloqda tug'ilgandan so'ng 102-150 min orasida ovqat qidirishning tug'ma dasturiga asosan ko'krakni emish uchun imkoniyatlar bor: ona ko’kragiga emaklab borish, oqzini katta ochgan holda qol va ogizning koordinasion xarakati bilan ko'krak uchini qidirish, ko'krakni so'rish va uyqusi kelgunicha emish.

Ko'krak bilan emizishni bola tug’ilgandan keyin birinchi soat davrida boshlash kerak, chunki bu vaqtda bolaning ikkala refleksi (qidiruv va sorish), ko'krak bezi sohasi sezgirligi onaning taktil stimulyasiyasi bu vaqtda yuqori bo´ladi. Tug´ruqdan keyin teri muloqoti yaqinroq bo'lishi kerak, asoratlanmagan tug'ruqdan so'ng, ona qorniga bolani yotqizib qo´yish tavsiya etiladi.

Doimiy ko'krak suti va sigir suti (100 mlda) tarkibi va bola ozuqa aralashmasi tarkibi tog'risida tavsiya

№	Komponentlar	Ko'krak suti ortacha kiymati	Bola ozuqa aralashmasi	Sigir suti
1	Energiya (kdJ)	280	250-315	276
2	Energiya (kkal)	67	60-75	66
3	Oqsil (g)	1,3	1.2-1,95	3,2
4	Yog (g)	4,2	2,1-4,2	3,9
5	Uglevod (g)	7	4.6-9,1	4,6
6	Natriy (mg)	15	13-39	55
7	Xlor (mg)	43	32,5-81	97
8	Kalsiy (mg)	35	59	120
9	Fosfor (mg)	15	16,3-58,5	92
10	Temir (mg)	76	325-975	60
11	vitA	60	39-117	35
12	Vit S	3,8	5,2	1,8
13	Vit D	0,01	0,65-1,63	0,08

Ona va bola sog'ligi uchun ko’krak suti bilan emizishning afzalliklari

Emizikli bola uchun:

• 
  Dispeptik kasalliklarning tarqalishi va davomiyligi pasayadi
  
• 
  Respirator infeksiyalardan himoyani ta'minlaydi
  
• 
  Otit va otit qaytalanishining tarqalishini kamaytiradi
  
• 
  Chaqaloqlar nekrotik enterokoliti, bakteremiya, meningit, botulizm va siydik yo’llari infeksiyasidan himoyalaydi
  
• 
  Autoimmun kasalliklarga moyillikni kamaytiradi
  
• 
  To’satdan o´lim sindromiga moyillikni kamaytiradi
  
• 
  Sigir sutiga allergiya rivojlanishi moyilligini pasaytiradi
  
• 
  Katta yoshdagi bolalarda semirishga moyillikni kamaytiradi
  
• 
  Sut tarkibida yarim to’yinmagan yog’ kislotalarni borligi tufayli psixomotor rivojlanish va ko’rish o'tkirligi oshadi
  
• 
  IQ shkalasi boyicha aqliy rivojlanish ko´rsatgichi ortadi, bu sut tarkibidagi omillar yoki yuqori stimulligi bilan bog'liq
  
• 
  Jag' nuqsonlari kamayadi
  

Ona uchun:

• 
  Bola tuhilgandan keyin ko'krak bilan emizishni erta boshlash, onaning tug'ruqdan keyin kuch tiklashiga, bachadon involyusiyasi tezlashuviga va qon ketishni oldini olishga, shu bilan birga onalar o'limini pasayishiga, onada gemoglobin zahirasini saqlashga, qon ketishini pasayishi hisobiga, uning organizmida temir miqdorini ko'payishiga olib keladi
  
• 
  Klimaks oldi yoshi davrida ko'krak bezi saramasiga moyillikni kamaytiradi
  
• 
  Tuxumdonlar saramasiga moyillikni pasaytiradi
  
• 
  Suyaklar mineralizasiyasini yaxshilaydi va shu orqali klimaks oldi yoshi davrida son suyagi sinishiga moyillikni pasaytiradi.