Tibbiyot kasbiga kirish

Anesteziyaning asosiy turlari. 

Umumiy  og’riqsizlantirish  (anesteziya)  –  sun’iy  tarzda 

markaziy  asab  tizimining  faoliyatini  susaytirish  bo’lib,  bunda 

bemor chuqur uyqu holatida bo’ladi va bu jarayon qayta orqaga 

qaytarilishi  mumkin.  Narkozda  kishi  hech  narsani  sezmaydi, 

ixtiyoriy  harakat  qila  olmaydi,  es-hushi  butunlay  yoki  qisman 

yo’qoladi, reflekslarning ayrim turlari ham yo’qoladi. 

   

Mahalliy  og’riqsizlantirish  –  inson  organizmining  ma’lum 

bir  qismini,  kishi  ongi  yoki  es-hushini  saqlab  qolgan  holda, 

sun’iy ravishda og’riq sezuvchanligini yo’qotishdir. 

Anesteziyaga  tayyorgarlik.Bemor  anestezilog  ko’rikdan 

o’tkazilib, quyidagilar aniqlanishi shart: 

 bemor umumiy ahvolini baholash; 

 anesteziya  o’tkazilishiga  nojuya  ta’sir  qiluvchi  omillarni 

bemor anamnezidan so’rab aniqlash; 

 klinik va laborator ma’lumotlarini baholash; 

 jarrohlik va anesteziya xavfini aniqlash; 

 anesteziya usulini tanlash; 

 premedikatsiya xarakterini aniqlash. 

Premedikatsiya  –  narkozning  kishi  organizmiga  operatsiya 

paytida  va  operatsiyadan  keyingi  davrdagi  asoratlarini 

kamaytirish maqsadida dori preparatlarini kiritishdir. 

Premedikatsiya vazifalari: 

•  bemor hissiy qo’zg’alishlarini pasaytirish; 

•  neyrovegetativ stabilizatsiya; 

•  bemor  organizmining  tashqi  ta’sirotlarga  reaksiyasini 

kamaytirish; 

•  anestetiklarning ta’siri uchun qulay sharoit yaratish; 

•  narkozda  ishlatiladigan  dorilargp  allergik  reaksiyalarning 

oldini olish; 

---

527 

 

•  so’lak bezlari sekretsiyasini kamaytirish. 

 

Anestetik moddalarni tanaga kiritish yo’li bo’yicha umumiy 

og’riqsizlantirish turlari: 

1.  Nafas  yo’llari  orqali  (ingalyatsion)  (anestetik  moddalar 

bemorning  nafas  olish  sistemasiga  bug’  shaklida  kiritiladi  va 

alveolalar orqali qonga tarqaladi): 

a) maskali; 

b) traxeya ichi. 

2. Tomir orqali. 

3.  Kombinatsiyalashgan  (odatda  narkozning  ilk  bosqichlarida 

anestetiklar  tomir  orqali  tanaga  kiritilsa,  so’nggi  bosqichlarida 

esa nafas yo’llari orqali kiritiladi). 

Umumiy og’riqsizlantirishning asoratlari: 

•  Laringit, traxeobronxit. 

•  Nafas  yo’llari  obsruksiyasi  –  tilni  burish,  tish  yoki 

protezlarning nafas olish yo’llariga kirishi). 

•  O’pka atelektazi. 

•  Zotiljam 

•  Yurak-qon  tomir  tizimi  faoliyatida  buzilishlar:  kollaps, 

taxikardiya, yurak ritmini buzilishi va hatto fibrilatsiyaga 

yoki yurak faoliyatining to’xtashi. 

•  Intubatsiyadagi  shikastlanishlar  (halqum,  hiqildoq  va 

traxeya shikastlanishlari). 

•  Oshqozon-ichak 

traktining 

motor 

faoliyatidagi 

buzilishlar:  ko’ngil  aynishi,  qusish,  regurgitatsiya, 

aspiratsiya, ichak parezi. 

•  Siydikning tutilishi. 

•  Gipotermiya. 

•  Miya shishi.