Tibbiyot kasbiga kirish

Yurak-tomir 

sistemasining 

funksional 

holatiini 

belgilash  

Yurak 

ishlashi 

va 

tomirlar 

holatining 

ob’ektiv 

ko’rsatkichlari  —  puls  va  arterial  bosimdir.  Arterial  puls  deb, 

---

144 

 

tomirlar  devorining  yurak  haydaydigan  qon  harakati  natijasida 

kelib chiqadigan turtkisimon tebranishlariga aytiladi. Salomatlik 

holatini  belgilash  uchun  pulsning  tezligi  va  tarangligini 

aniqlashni bilish zarur. 

Tezligi.  Puls  normada  minutiga  60  dan  80  gacha  o’zgarib 

turadi.  Puls  keng  chegaralarda  o’zgarib  turishi  va  uning  tezligi 

yoshga,  jinsga,  tana  va  tashqi  haroratga,  shuningdek  jismoniy 

harakatga  bog’liq.  Ayollar  pulsi  erkaklarnikiga  nisbatan  tezdir. 

Eng  tez  puls  bola  hayotining  dastlabki  yillarida  qayd  qilinadi. 

Tomir  sistemasi  kasalliklari  bo’lmaganda,  25  yoshdan  60 

yoshgacha puls barqaror bo’lib qoladi.  

Ritm.  Puls  turtkilari  bir  xil  vaqt  ichida  birin-ketin  kelsa, 

to’g’ri  ritm  yoki  ritmik  puls  deyiladi.  Aks  xolda  noto’g’ri  — 

aritmik  puls  kuzatiladi.  Sog’lom  odamda  pulsning  ko’pincha 

nafas olishda tezlashuvi va uning nafas chiqarishda sekinlashuvi 

—  nafas  aritmiyasi  qayd  qilinadi;  nafasni  ushlab  turish 

aritmiyaning bu turini bartaraf qiladi.