Tibbiyot instituti talabalari uchun

11.12. Cho’kishdan o’limni sud tibbiyoti ekspertizasining o’ziga xos 
xususiyatlari
Suvdan topilgan murdani tekshiruvda ekspertning oldiga quyidagi 3 ta 
asosiy savol quyiladi:
1. Odam suvga cho’kkanmi?
2. O’lim boshka sababdan sodir bo’lganmi?
3. O’ldirib suvga tashlanganmi?
Shu bilan birgalikda ekspertga murdani suvda bo’lgan vaqtini davomliligi 
yoki uning tanasida jarohatlanishlar borligi to’g’risidagi masalani echish kabi qator 
savollarga javob berishiga to’g’ri keladi.
Cho’kish belgilarining anchagina o’zgaruvchanligi va doimiy bo’lmasligi 
tufayli cho’kishdan o’limning sodir bo’lish faktini aniqlash har vaqt ham oddiy ish 
bo’lavermaydi. Topilgan belgilarni baholashda cho’kishning ikki tipi – haqiqiy va 
233

---

asfiksik tipi bo’lishligini hisobga olish, shuningdek dengiz suvi yoki chuchuk 
suvning tarkibi ta’sir qilishligini hisobga olish zarur. Bu savolni echishda yurak 
bo’shliqlaridagi qonni gemoliz belgilarini aniqlash, olib borilgan kompleks 
laboratoriya tekshiruv usullari, cho’kish muhitida bo’lgan yoki yashovchi plankton 
yoki psevdoplanktonlarni qonda va ichki organlarda topilishi muhim o’rin 
egallaydi.
Neft mahsulotlari bilan ifloslangan suv havzalaridan murdani olinganda, 
bundan tashqari, oshqozonda bo’lgan narsalarda «neft sinamasi» o’tkazish 
maqsadga muvofiqdir.
Agar murda haddan tashqari chirigan bo’lsa hamda cho’kishga aloqador 
belgilar yo’qolgan taqdirda cho’kishning tashxisida anchagina qiyinchiliklar 
tug’iladi. Bunda planktonlarni ichki organlar va naysimon suyaklarning iligida 
topilishi cho’kish natijasida o’limning sababi haqidagi savolni echishda asosiy hal 
qiluvchi mezon hisoblanadi.
Suvda har xil kasalliklardan o’lim sodir bo’lishligi mumkinligi haqidagi 
masalani echishda ichki organlarni sinchiklab gistologik tekshiruvdan o’tkazish; 
suvda sog’lom yosh kishilarni boshi bilan chuqurlikka shung’ishidan o’limda 
engsa suyagining so’rg’ichsimon o’simtasi va o’rta quloq bo’shlig’ini tekshirish 
majburiyligini doimo yoddan chiqarmaslik zarur.
234

---