Tibbiyot instituti talabalari uchun

portlash to’lqini
kiradi. Ko’pincha portlash samolyotni erga urilish 
paytida, ba’zan havoda avariya tufayli qo’nish vaqtida sodir bo’ladi.
Kuchli portlash to’lqini samolyot tuzilishi va ekipaj a’zolari va yo’lovchilar 
tanasining to’liq emirilishiga olib keladi. Bir o’rinli samolyot halokati joyida 
topilgan qoldiqlarning og’irligi bir necha grammdan to 3-7 kg gacha bo’lishi 
mumkin. Bunda qoldiqlar portlash joyidagi chuqurchada va undan tashqarida 300-
500 m uzoqroq masofada topiladi. Agar portlash havoda kuzatiladigan bo’lsa, 
uning erga urilishidan samolyotda bo’lgan odam qoldiqlari uchish yo’nalishi 
bo’ylab 3 km gacha va portlash joyidan 1,5 km gacha nariroqdan topilishi mumkin. 
Odatda, bu qoldiqlar tuproq bilan ifloslangan bo’lib, undan kerosinning keskin hidi 
kelib turadi.
Ba’zan uchush paytida terroristik harakatlar natijasida samolyot saloni yoki 
kabinasi ichiga har xil portlovchi moddalar qo’yilishidan portlash sodir bo’lishi 
mumkin. Bunday hollarda ekipaj a’zolari, passajirlar keng ko’lamdagi 
jarohatlanishlar olishi, ba’zan tana qismlarini ajralishi, portlash joyiga yaqin turgan 
kishilar har xil narsalarning parchalari bilan teshuvchi yoki yopiq jarohatlanishlar 
olsa, ayrimlari yiqilayotgan samolyotning erga urilishi natijasida jarohatlanib 
o’ladilar.
Uchish paytida yoki samolyotning erga urilishi tufayli sodir bo’lgan yong’in