Tibbiyot instituti talabalari uchun

Qon dog’larini aniqlaydigan taxminiy sinamalar
Bunga quyidagilar qiradi:
1. Vodorod piroksidining
3 foizli eritmasi bilan bo’ladigan reaktsiya. 
Bunda agar dog’da qon bo’lsa, qonning tarqibida katalaza va peroksidaza 
fermentlari bo’lganligi uchun vodorod peroksidi suv va kislorodga 
parchalanib havo pufakchasini hosil qiladi. Bu dog’da qon borligidan 
darak beradi.
2. Benzidin sinamasi.
Dog’da qon bor deb shubha qilingan joyga 
benzidinning to’yingan eritmasidan va vodorod peroksidining 3-foizli 
eritmasidan tomiziladi. Bunda vodorod peroksididan kislorod ajralib 
chiqib benzidinni oksidlaydi va natijada ob’ekt ko’k rangga bo’yaladi.
3. Ultrabinafsha nuri
yordamida dog’da qon bor deb taxmin qilinganda 
qon izi shulalanish bermaydi va bu xira tarqalgan dog’ sifatida ko’rinadi, 
atrofdagi to’qima esa shullaniladi.
Barcha taxminiy sinamalar qon uchun maxsus hisoblanmaydi, chunki 
boshqa moddalar ham musbat reaktsiya berishi mumkin, masalan o’simliklar, 
563

---

mevalar, achitqilar, erqalampir shiralarida ham katalaza va peroksidaza fermentlari 
bo’ladi. Shuning uchun ham bunday sinamalarning musbat natijalari faqat dog’da 
qon borligiga shubha qilishga, ammo buni tasdiqlashga asos bo’la olmaydi. 
Vodorod peroksidi sinamasi kam sezuvchan bo’lib, ko’pincha unda eski 
dog’larning natijalarini manfiyligi kuzatiladi. Benzidin sinamasi esa ancha 
sezuvchan, shuning uchun ham faqat qon kuchli emirilganda manfiy natija berishi 
mumkin. Taxminiy sinamalarning manfiy natijalari keyinchalik laboratoriyada 
dog’da qon borligiga shubha tug’ilganda tekshirishni rad qilishga asos bo’la 
olmaydi.
Dog’da qon borligi aniqlanilgach, laboratoriyaga ob’ekt quritilgan holda 
jo’natiladi, chunki ho’l materialda qon tezroq chiriydi. Ashyoviy dalillarni 
jo’natishda qon dog’lari bo’lgan ob’ekt yaxshilab shikastlanmaydigan qilib 
o’raladi. Yuborilayotgan material o’rami tashqaridan elimlangan tamg’a bilan 
yaxshilab tamg’alanadi va sud tibbiyoti ekspertizasi biologik laboratoriyasiga 
pochta orqali jo’natiladi yoki tergovchining o’zi eltib beradi. Buning uchun 
maxsus xat tuzilib unda kimga, nima va qanday maqsad uchun yuborilayotganligi 
ko’rsatiladi. Bundan tashqari, tergovchining qarori, unda ishning holati, 
yuborilayotgan predmetlar nomi va hal qilinishi kerakli savollar, hamda ashyoviy 
dalillarni ko’zdan kechirish bayoni ilova qilinadi.