Tibbiyot instituti talabalari uchun

Murdani suvda bo’lganligining belgilari
Suvdan olingan murdani tekshirishda ko’pincha uning suvda qancha vaqt 
bo’lganligi to’g’risidagi savol tug’iladi. Odatda ekspert bu savolga terining 
ko’chish darajasiga va kuchli chirish jarayonlariga qarab javob beradi. Bunda 
suvning harorati va suv havzasida murda bo’lgandagi barcha sharoitlarga e’tibor 
beriladi.
Terining ko’chishi (matseratsiyasi) sekinlik bilan rivojlanadi. Suvning 
harorati 18-20
0
S da 3 soatda, ba’zan ertaroq kuzatilib, bunda barmoqlar terisi 
oqarib burishadi va shishadi. Keyin bu jarayon 3-5 kuni qul panjalarining kaft 
qismiga, 6-8-kuni oyoq kafti yuzasiga tarqaladi.
2-3 haftadan keyin ko’chgan teri epidermisi terining pastki qavatlaridan 
aloqasi uzilib, tirnoqlar bilan birgalikda qo’lqop shaklida ajraladi. 30-40 kun 
o’tgach teri tananing boshqa qismlaridan ham ajrala boshlaydi. Issiq suvda sovuq 
suvga qaraganda tezroq bo’ladi. Boshidagi sochlar 10-20 kunda engilgina uzila 
boshlasa, keyinchalik bir-bir yarim oylarda batamom tushib ketadi.
Murda suvda bo’lgan paytda, ayniqsa sovuq suvda bo’lganda chirish 
jarayonlari sekin rivojlansa, suvni ustiga suzib chiqqach chirish ancha tez sodir 
bo’ladi. Agar yoz faslida bo’lsa, bir necha soatdan keyin tezlikda chirituvchi gazlar 
231

---

paydo bo’lishidan murda juda ham shishib ketadi.
Suvdan topilgan murdadagi o’zgarish va jarohatlanishlar
Bunga tiriklik va o’lgandan keyingi jarohatlanishlar kiradi.
Tiriklikka xos jarohatlanishlar odam tanasining suvga tushish paytida, 
to’satdan tushib ketganda yoki sakraganda daryo, kanal yoki ariq, ko’lning 
tubidagi toshga, har xil jismlarga urilishdan sodir bo’ladi.
Sayoz joyga boshi bilan sho’ng’iganda bo’yin umurtqasi sinib ketishi 
mumkin. Suv tagidagi har xil yot jismlar tananing istagan qismiga jarohat etkazish 
hollari kuzatiladi.
O’lgandan keyingi jarohatlanish murdani suv oqimi bo’ylab notekis joylarga 
urilishi, suv osti inshoatlariga urilishi, kemalarning vintlari, motorli qayiqlar, 
baliqlar, barcha jonivorlar, suvda suzuvchi hashoratlar tomonidan etkazilishi 
mumkin.
Ba’zan suvdan olish, unga tezda yordam ko’rsatish, asosan sun’iy nafas 
oldirish paytida etkazish mumkin. Bunda shilinishlar, qontalashlar, qobirg’alarning 
sinishi, jigarning yorilishi kabi jarohatlanishlar ko’zga tashlanadi.