Tibbiyot instituti talabalari uchun

4. Suyaklarni sinishi
deb suyaklarning anatomik butunligini to’liq yoki 
qisman buzilishiga aytiladi. Suyaklar sinishi ko’rinishlaridan biri yorilish bo’lib, 
bunda suyakni jarohatlangan yuzasi ayrilib ketmaydi.
Suyaklarning sinishi ochik bo’lishi, bunda terining anatomik butunligini 
buzilishi, hamda yopiq bo’lishi, bunda suyaklar singan joyida terining butunligi 
buzilmasligi kuzatiladi. Jarohatlovchi predmetning bosilishi yoki urilishi tufayli 
ta’sir qiluvchi kuch ta’sirida to’g’ridan to’g’ri yoki qiyshiq sinish kuzatilishi 
49

---

mumkin.
Suyaklar sinishining xarakteriga qarab jarohatlanishning turi va mexanizmi, 
jarohatlovchi predmetning xarakteri hamda ta’sir qiluvchi kuchning yo’nalishini 
aniqlash mumkin.
Suyaklarning kam elastikligi tufayli birinchi navbatda suyak to’qimasining 
taranglanish joyida jarohatlanish kuzatiladi. Siqilish tufayli sinish jarayoni 
keyinroq kuzatiladi.
Suyak to’qimasi deformatsiyasining asosiy turlariga quyidagi sinishlar 
sababchi bo’ladi: bunga buqilish, siqilish (bosilish), siljish, buralish tufayli 
sinishlar va tananing qismlarini uzilishi kiradi.
Naysimon suyaklarning bukilishi tufayli ko’ndalang bo’laklanib sinishi 
hamda suyakning bukilgan tomoni asosiga qarab uchburchak shakldagi suyak 
siniqlari ko’zga tashlanadi. Bunday sinishlarning asosi rombsimon shaklda bo’ladi. 
Bukilish natijasida sinishlar ham to’g’ridan to’g’ri yoki noto’g’ri shaklda bo’lishi 
mumkin.
Suyak to’qimasining siljishi suyakka kuchli perpendikulyar ta’sir tufayli 
yuzaga keladi. Naysimon suyaklarda ko’ndalang sinish kuzatilib, suyak 
bo’lakchalarida ko’pgina yoriqchalar ko’rinadi va urilishning qarama-qarshi 
tomonida elpig’ichsimon tarqaladi. Siljish tufayli doimo to’g’ridan-to’g’ri sinishlar 
ko’zga tashlanadi.
Naysimon suyaklarga katta kuch bilan bosilganda mayda bo’lakchalarga 
parchalanib sinish kuzatiladi. Bu ko’pincha temir yo’l transporti g’ildiragi odam 
ustidan o’tib ketganda yuzaga keladi. Tipik noto’g’ri sinishlar yassi suyaklarda 
bosilish tufayli uchraydi. Masalan, balandlikdan oyog’i yoki chanog’i bilan tushib 
ketganda sodir bo’ladigan kompression sinishlar bunga misol bo’la oladi.