Tibbiyot instituti talabalari uchun

8 jadval
Murda ko’krak ichi haroratining pasayish tezligi
(Marchenko N.P. va Kononenko V.I. bo’yicha, 1968)
Ko’krak ichki 
harorati 
0
S
Haroratning 1 
soatda 
0
S 
pasayishi
Ko’krak ichki 
harorati 
0
S
1 soatda 
0
S 
haroratning 
pasayishi
32
0
S dan yuqori
1,2
27
±
24,1
0,7
32
±
29,1
0,9
24
±
19,1
0,6
29
±
27,1
0,8
19 va undan past
0,5
Masalan, agar, murdaning ko’krak ichki harorati 27,5
0
S bo’lsa, o’lgandan 
keyingi vaqt:
соат
t
4
,
11
8
.
0
5
,
27
6
,
36
=
−
=
15.4.2. O’lim vaqtini supravital reaktsiyalar yordamida aniqlash
Murdani ayrim organ va to’qimalarini har xil tashqi tassurotlarga, ayniqsa, 
441

---

tana mushaklarining javob reaktsiyasini aniqlash maqsadida mushaklarni mexanik, 
elektrik va kimyoviy usullaridan hamda ayrim supravital reaktsiyalardan 
foydalaniladi.
Mushaklarni mexanik qo’zg’atish.
Nevrologik bolg’acha yordamida 
murda tanasining ayrim no’qtalariga ta’sir qilinganda alohida mushak 
guruhlarining lokal qisqarishi singari javob reaktsiyasi kuzatiladi (102-rasm.).
102-rasm. Mushaklarni qo’zg’alish nuqtalari. (Zsako S. bo’yicha) 
Masalan, nursimon suyakning tirsak suyagidan 4-5 sm pastda joylashgan 
nuqtasiga urilganda suyakning yozilishiga olib kelsa, panjalarning orqa tomoni va 
panjalar orasiga urilganda esa tegishli ko’l barmoqlarining bir-biriga yaqinlashuvi 
kuzatiladi. Sonning pastki qismini oldingi yuzasiga urilganda esa to’rt boshli 
mushakning qisqarishi kuragining ichki qirrasiga urilganda uning umurtqa 
pog’onasiga yaqinlashuvi ko’rinadi. Bir necha nuqtada mushaklarning javob 
reaktsiyasi o’lim sodir bo’lgan vaqtdan 1,5 soatgacha vaqt o’tganligidan darak 
beradi. O’lgandan so’ng 2-2,5 soat vaqt o’tgach, ko’rsatilgan mushaklarning 
qisqarishi batamom to’xtaydi (9 jadval).