TiBbiy kimyo

---

TIBBIY KIMYOGA

KIRISH. KIMYO VA

ATROF MUHIT

Muhammadaliyeva Indira

---

Tibbiy  kimyo  fanining  nomi  (inglizchada  «medical  chemistry»)  to‘g‘ridan-to‘g‘ri  dorivor

moddalar  kimyosi  deb  talqin  qilinadi.  Hozirgi  vaqtda  u  kimyo  fanining  sohasi  sifatida

biologik  faol  moddalarni  izlab  topish,  ularni  tarkibini  isbotlash,  sintezlash  va  organizmga

ta’sir  etish  mexanizmini  molekular  darajada  o‘rganish  bilan  shugMillanadi.  Shuningdek,

tibbiy  kimyoning  izlanishlari  biologik  faol  moddalar  ta’sir  etayotgan  organizm

metabolitlarining 

tuzilishi, 

ularning 

kimyoviy 

tarkibi, 

fizik-kimyoviy 

holatlari,

bioenergetikasini o'rganishga ham qaratilgan.  Ko'rib turibmizki, tibbiy kimyo fanlararo ilm

sohasi bo'lib, bioanorganik, biofizik, kolloid, bioorganik kimyo va toMiq shakllanib boMgan,

tan  olingan  biokimyo,  farmakologiya  va  farmasevtik  kimyo  kabi  fanlar  asosida  vujudga

kelib,  rivojlanayotgan  landir.  BoMg'usi  shifokorlar  nafaqat  biologik  faol  moddalarning

tuzilishi,  olinishi  va  kimyoviy  hossalarini,  balki  diagnostika  va  davolashda  amaliy

ahamiyatga  ega  boMgan  eritmalar,  biogen  elementlar,  kompleks  birikmalar,  fizik-kimyoviy

tahlil  usullari,  moddaning  fizikkimyoviy  holatlari  (kolloid,  ko'pik,  emulsiya,  suspenziya,

aerosol),  fizik-kimyoviy  hodisalar  (adsorbsiya,  boshqa  sirt  hodisalar),  organizmda

kechayotgan jarayonlar termodinamikasi va kinetikasini ham о‘rganishlari zarurdir.

---

Kimyo  bizning  kundalik  hayotimizda  asosiy  koMnakdoshlarimizdan  biri

hisoblanadi.  Jamiyatdagi  biror  soha  yo‘qki,  kimyoga  murojaat  qilmasa.

Kimyoning  nafaqat  tibbiyotda,  balki  respublikamizdagi  barcha  soha  rivojidagi

o  ‘rni  beqiyosdir.  Jumladan,  0  ‘zbekiston  dunyoda  juda  katta  oltin,  kumush  va

boshqa qimmatbaho hamda kam uchraydigan noyob metallar zaxirasiga ega

Hozirgi  vaqtda  40  ta  qimmatbaho  metall  konlari  ishlab  turibdi.  Mamlakatimiz

oltin  zahirasining  asosiy  qismi  Markaziy  Qizilqumdagi  konlarda  joylashgan

bo4ib,  Muruntov  koni  dunyodagi  gigant  konlardan  biri  xisoblanadi,  Muruntov

koni  juda  katta  manba  hisoblanib,  undan  har  yili  millionlab  kubometr  kon

tuprog‘i  qazib  olinadi.  Qizilqumdagi  Muruntovdan  tashqari  Ajibugut,  Bulutkon,

Balpantov,  Aristontov,  To‘rboy  va  boshqa  konlar  aniqlangan.  Kumush  konlari

hisobida  esa  Navoiydagi  Visokovoltnoye,  Oqjetpes,  Kosmanachi  va  Oqtepa

konlari  turadi.  O  czbekistonda  boshqa  rangli  metallar  -  mis,  qo‘rg‘oshin,  rux,

volfram  zahiralari  ham  aniqlangan.  Rangli  metallarning  15  dan  ortiq  turi  -

oltin,  kumush,  molibden,  kadmiy,  indiy,  tellur,  selen,  reniy,  kobalt,  nikel,  osmiy

ham  qazib  olingan.  Qo‘rg‘oshin-Rux  -  Jizzax  viloyatining  Uchquloq,

Surxondaryo  viloyatining  Xondiza  konlarida  jamlangan.  0  ‘zbekiston  bir  qator

nodir  va  tarqoq  holda  uchraydigan  metallarni  ajratib  olish  hamda  ishlab

chiqarish bazasiga ega. .

---