dеyilаdi.
(V.I.Vеrnаdskiy).
o‘ynaydi.
o‘zlаshtirilаdi.
vazifalarini o‘rganadi. Odam organizmida juda ko‘p kimyoviy birikmalar sintezlanadi. Bu birikmalarning bir qismi energiya
manbai bo‘lib, organizmning o‘sishi va rivojlanishini ta’minlaydi, qolgan qismi esa chiqindi sifatida org
ketadi. 6 ta element - uglerod, kislorod, vodorod, azot, oltingugurt va fosfor organizmning hayot faoliyati jarayonida
obalt, nikel, mis, molibden, yod, brom, rux va boshqalar organizmda m a’lum funksiyani bajaradi. Tirik
organizmni asosan 78 ta element tashkil etadi, jumladan odam organizmining 90% ini biogen elementlar tashkil etadi.
@Mahmud_Yazdanov
Mahmud Yazdanov
+998 91 318 24 68
Ko‘pgina s
- va d- elementlar hayotiy
muhim va fiziologik faol biogen elementlardir. Shuningdek, ko‘pgina 1, II guruh s
-
elementlari va ba’zi d
- va p- elementlar, asosan temir guruhchasi elementlarining dorivor preparatlari mavjud.
Moddalarning tarkibiy qismlarini aniqlashda sifat analizi katta ahamiyat kasb etadi. Sifat analizining asosiy maqsadi ayni
moddaning sifat tarkibini aniqlash, ya’ni modda tarkibiga kiruvchi ionlarning yoki organik moddalar tarkibidagi ayrim
funksional guruhlarni aniqlashdir. Sifat analizi tibbiyot amaliyotida biologi
k obyektlarni tekshirishda keng qo‘llanadi.
Masalan, organizmdagi biologik suyuqliklarning, oziq-ovqat mahsulotlarining tarkibini aniqlashda ham sifat analizi
usullaridan foydalaniladi.
33)
Водород пероксид. Тиббиётда ишлатилиши.
Vodorod peroksid tibbiyot amaliyotida dezinfeksiyalovchi va oksidlovchi modda sifatida ishlatiladi. Vodorod
peroksidning 3% Ii eritmasi dorixonalarda sotiladi. Tekshiriluvchi eritmani tayyorlash uchun sotiladigan vodorod
peroksidning eritmasidan 1 ml olib, 100 ml gacha suyultiriladi. Tayyorlangan eritmadan titrlash kolbasiga pipetka
yordamida 10 ml olib, unga probirka yordamida 2 ml (1:4 bo'lgan) sulfat kislota eritmasidan qo‘shiladi. Buretkaga
KMnO
4
eritmasidan qo’y
iladi, vodorod peroksid eritmasi KMnO
4
eritmasi bilan pushti rang
hosil b o ‘lguncha titrlanadi.
34)
Натрий ва калий ионларининг организмдаги роли.
Natriy
qon plazmasi, limfa, hazm qilish suyuqliklarining tarkibiga kiradi. Odam organizmida uning umumiy miqdori massa
hisobida 0,25% ni tashkil qiladi. Odam organizmining natriyga bo'lgan ehtiyoji bir kecha-yu kunduzda 4
—
7 g teng.
Organizmda natriy xlorid, fosfat va bikarbonatlaming eruvchan tuzlari shaklida bo'ladi. Odam qonida Na+ ionlarining
miqdori 0,32%, suyakda 0,6%, mushak to‘qimalarida 0 ,6
-1 ,5 % ni tashkil qiladi. Natriy
—
organizmdagi to‘qimadan
t
ashqari bo'lgan suyuqlikning asosiy kationi bo‘lib, undagi osmotik bosimni me’yorida saqlanishi uchun javobgar
hisoblanadi. Qon hujayralari va organizm to ‘qimalarida kaliy ionlarining konsentratsiyasi yuqori, natriy ionlariniki past
bo'ladi. Hujayra va to'qimalar atrofidagi suyuqliklarda esa teskarisi kuzatiladi. Shuning uchun organizmda N a+ ionlari
to'qima ichiga, K+ ionlari esa, aksincha, to'qima ichidan tashqarisiga diffuziyalanadi. Bu mexanizm natriy-kaliyli nasos
deb nomlanadi. Natriyning oz miqdordagi yetishmovchiligi ham osmotik bosimning va to'qimadan tashqari suyuqlikning
hajmi o ‘zgarishiga olib keladi. Natriy o'rnini hech qanday ion bosa olmaydi.
Kaliy
—
hujayra ichidagi ion. Uning asosiy
qismi (98%) hujayra ichida, oqsil, karbonsuv, kreatinin v
a fosfor bilan hosil qilgan beqaror birikmalar ko‘rini
shida bo'ladi.
Og‘ir kuygan jarohatlarda organizm ko‘p m iqdorda kaliy y o ‘qotadi. Kaliy ionlarining m iqdori m ushaklar qisqarishiga
ham t a ’sir ko‘rsatadi. Uning miqdori ortishida yurak mushaklarining qo'zg'aluvchanligi va o ‘tkazuvchanligi kamayadi.
Y
urak faoliyati to ‘g‘ridan
-
to‘g‘ri kaliyning konsentratsiyasiga bog'liq. Shuningdek kaliy asab im pulslarining o ‘tkazishda,
ferm entlar faoliyatini boshqarilishida ham ishtirok etadi. Uning yetishmovch
iligi butun organizm a ’zolari faoliyati va
modda alma
shinuviga ta’sir ko'rsatadi. Natriy va kaliyning ko‘pgina birikmalari tibbiyotda qo‘llaniladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
