Tibbiy kimyo javoblari

 

 

101. 

Комплекс бирикмаларнинг тузилиши. (А.Вернер назарияси.)

 

Bu nazariya quyidagilardan iborat: 1. K o‘pchilik elem entlarda asosiy valentlikdan tashqari yonaki valentliklar mavjud b o 

‘lib, ular b a ’zi reaksiyalarda kuzatiladi. 2. Asosiy valentliklarning

 

to ‘yinishi birinchi tartibli birikmalar hosil b o ‘lishi 

asosida yotadi, masalan oddiy binar birikmalar hosil b o ‘lishida: HC1, H20 , N H 3, C aC l2 va boshqalar. 3. Yonaki 

valentliklarning to'yinishi yuqori tartibli birikmalar hosil b o ‘lishi asosida 

yo tad i, masalan: [N H JC 1, K3[F e(C N )6], K4[F 

e(C N )6], [A1(H20 ) 6]C13 va boshqalar. 4. Elementlarning yonaki valentliklari aniq fazoviy yo‘naluvchanlikka ega b o 

‘ladi. Shularga asoslanib, A .V erner kompleks birikm alar tuzilishini quyidagicha aso

slab berdi: 1. K om pleks birikm 

alarda markaziy o'rinni kom pleks hosil qiluvchi ion yoki markaziy atom egallaydi. Ko'pincha markaziy atom vazifasini 

musbat zaryadlangan metall atomi bajaradi, [NHJC1 tuzi bundan mustasno, bu birikm ada markaziy atom vazifasini 

N~3bajaradi. 2. M arkaziy atom atrofida ligandlar yoki addendlar deb nomlangan qaram a-qarshi ionlar yoki qutbli 

molekulalar koordinatsiyalanadi. Ligand vazifasini neytral m olekulalar - N H 3, H20 , NO, CO; kislota qoldiqlari 

—

 CN , C 

N S- , N 0 2 , 

CI“, I“, CO 2 , S20 2“ ; gidroksid ionlar —

 O H - va boshqalar bajaradi. 3. M arkaziy atom yoki kompleks hosil 

qiluvchi ion ligandlar bilan bevosita bog‘lanib kom pleks birikmaning ichki sferasini hosil qiladi.

 4. Markaziy atom bilan 

bevosita bog‘lanm aga

n va ichki sferaga sig'magan barcha ionlar kompleks birikmaning tashqi sferasini tashkil etadi. 5. 0 

---

@Mahmud_Yazdanov                                                   

Mahmud Yazdanov

     

[phone]  

‘zida ortiqcha musbat yoki manfiy zaryad saqlovchi kompleks guruh kompleks ion deyiladi. Kompleks ion musbat, m 

anfiy yoki zaryadsiz bo‘lishi mumkin. Kompl

eks ionning zaryadi kom pleks hosil qiluvchi ion bilan ligandlar zaryadlarining 

algebraik yig‘indisiga teng. 6. Markaziy atom bilan bog‘langan bir dentantli ligandlar soni koordinatsion son deyiladi. K 

oordinatsion son m arkaziy ato m tabiatiga, geometrik tuzilishiga va li

gandlar tabiatiga bog‘liq. U 1 dan 12 gacha 

qiymatlarni qabul qiladi, ko‘p hollarda uning qiymati 4 va 6 ga teng. Koordinatsion soni 6 ga teng kom plekslar oktaedrik 

tuzilishga, koordinatsion soni 4ga teng bo‘lgan kom plekslar esa tetraedr

ik yoki yassi kva

drat tuzilishga ega bo‘ladi.