|
Kislota-ishqorli usul boʻyicha kationlarning analitik
guruhlarga boʻlinishi
Guruh
raqami
Kationlar
Gruppa
reaktivi
Qisqacha tavsif
I
Na
+
, K
+
, NH
4
+
Yoʻq
-
II
Ag
+
, Pb
2+
, Hg
2
2+
HCl
Xloridlari suvda va suyultirilgan
kislotalarda erimaydi
III
Ba
2+
, Ca
2+
H
2
SO
4
Sulfatlari suvda va suyultirilgan
kislotalarda erimaydi
IV
Al
3+
, Cr
3+
, Zn
2+
,
As (III), As (V)
NaOH (moʻl miqdorda)
Gidroksidlari moʻl miqdordagi
ishqorda eriydi
V
Fe
2+
, Fe
3+
,
Mn
2+
, Mg
2+
, Bi
3+
NaOH
Gidroksidlari moʻl miqdordagi
ishqorda va ammiakda erimaydi
VI
Cu
2+
, Hg
2+
NH
4
OH
Gidroksidlari moʻl miqdordagi
ishqorda erimaydi, ammo
ammiakda eriydi
1-kurs talabalari uchun darslik
142
6.5. Biogen elementlar kationlarining sifat
reaksiyalari
Natriy ioni – Na
+
reaksiyasi
Reaktiv: kaliy geksagidroksostibat(V)- K[Sb(OH)
6
].
Kaliy geksagidroksostibat (V) – K[Sb(OH)
6
] – neytral yoki
kuchsiz ishqoriy muhitda natriy tuzlari bilan oq kristall choʻkma –
Na[Sb(OH)
6
] hosil qiladi:
NaCl + K[Sb(OH)
6
] = Na[Sb(OH)
6
]↓ + KC1
Na
+
+ |Sb(OH)]
= Naf[Sb(OH)
6
]↓
Choʻkma hosil boʻlishi eritma sovitilganda va shisha tayoqcha
bilan probirka devoriga ishqalanganda tezlashadi. Tekshirilayotgan
eritma nordon boʻlmasligi shart, chunki kislotali muhitda metasur
ma kislota oq choʻkmasi hosil boʻladi:
K[Sb(OH)
6
] + HC1 = HSbO
3
↓+ KC1 + 3H
2
O
Na[Sb(OH)
6
]choʻkmasining xossalarini tekshirish.
1.
Choʻkma issiq suvda eriydi.
2.
Choʻkma oʻyuvchi ishqor eritmasida eriydi.
Na[Sb(OH)
6
] + 2NaOH = Na
3
[SbO
2
(OH)
4
] + 2H
2
O
Na[Sb(OH)
6
] +2Na
+
+2OH = 3Na
+
+ [Sb
2
(OH)
4
]
3
+ H
2
O
Reaktiv:__natriy_gidrotartrat_–_NaHC__4__H'>Kaliy ioni – K
+
reaksiyasi
Reaktiv: natriy gidrotartrat – NaHC
4
H
4
O
6
.
Natriy gidrotartat NaHC
4
H
4
O
6
– neytral muhitda kaliy tuzlari
bilan mayda kristall choʻkma hosil qiladi:
KC1 + NaHC
4
H
4
O
6
= KHC
4
H
4
O
6
↓ + NaCl
K
+
+ HC
4
H
4
O
6
= KHC
4
H
4
O
6
↓
Choʻkma hosil boʻlishi sovitilganda, aralashtirilganda va pro
birka devori shisha tayoqcha bilan ishqalanganda tezlashadi.
KHC
4
H
4
O
6
choʻkmasining xossalarini tekshirish:
1.
Choʻkma qizdirilganda suvda eriydi.
2.
Choʻkma kuchli kislotada eriydi:
Tibbiy kimyo / 1
143
KHC
4
H
4
O
6
+ HC1 = KC1 + H
2
C
4
H
4
O
6
KHC
4
H
4
O
6
+ H
+
= K
+
+ H
2
C
4
H
4
O
6
3.
Choʻkma oʻyuvchi ishqor eritmasida eriydi:
KHC
4
H
4
O
6
+ KOH = K
2
C
4
H
4
O
6
+ H
2
O
KHC
4
H
4
O
6
+ OH
= K
+
+ C
4
H
4
O
6
2
+ H
2
O
Reaktiv:natriy geksanitritokobalt(III) – Na
3
[Co(NO
2
)
6
].
Natriy geksanitritokobalt (III) Na
3
[Co(NO
2
)
6
] kuchsiz kislotali
va neytral muhitda kaliy tuzlari bilan mayda sariq kristall choʻkma
– K
2
Na[Co(NO
2
)
6
] hosil qiladi:
2KC1 + Na
3
[Co(NO
2
)
6
] = K
2
Na[Co(NO
2
)
6
]↓ + 2NaCl
2K
+
+ Na
+
+ [Co(NO
2
)
6
]
3
= K
2
Na[Co(NO
2
)
6
]↓
Reaksiyani neytral yoki kuchsiz kislotali muhitda olib borish
kerak, chunki kuchli kislotali muhitda reaktiv parchalanadi:
Na
3
[Co(NO
2
)
6
] + 3HC1 = H
3
[Co(NO
2
)
6
] + 3NaCl
H
3
[C
o
(NO
2
)
6
] – beqaror modda.
Shuningdek, reaktiv ishqoriy muhitda ham parchalanadi:
Na
3
[Co(NO
2
)
6
] + 3NaOH = Co(OH)
3
↓ + 6NaNO
2
Co(OH)
3
– toʻq qoʻngʻir rangli choʻkma.
Magniy ioni – Mg
2+
reaksiyalari
Reaktiv:natriy, kaliy gidroksid - NaOH, KOH.
Oʻyuvchi ishqorlar magniy tuzlari eritmasidan oq amorf choʻk
ma – Mg(OH)
2
ajratadi:
MgCl
2
+2NaOH=Mg(OH)
2
↓+2NaCl
Mg
2+
+ 2OH = Mg(OH)
2
↓
Mg(OH)
2
choʻkmasining xossalarini tekshirish.
1.
Choʻkma kislotalarda eriydi:
Mg(OH)
2
+ 2HC1 = MgCl
2
+ 2H
2
O
Mg(OH)
2
+ 2H
+
= Mg
2+
+ 2H
2
O
2.
Choʻkma ammoniy tuzlarida eriydi:
Mg(OH)
2
+ 2NH
4
C1 = MgCl
2
+ 2NH
4
OH
Mg(OH)
2
+ 2NH
4
+
= Mg
2+
+ 2NH
4
OH
1-kurs talabalari uchun darslik
144
Petrashen reaksiyasi
Yod eritmasi (yodli suv) ishqor ishtirokida magniy tuzlari bilan
toʻq qoʻngʻir choʻkma hosil qiladi.
Probirkaga 23 tomchi yodli suv tomizilib, ishqor eritmasida
hoʻllangan shisha tayoqcha bilan rangi oʻzgarguncha qaytaqayta
hoʻllab aralashtiriladi. Hosil boʻlgan aralashmaga 1 tomchi magniy
tuzi eritmasi qoʻshiladi, toʻq qoʻngʻir rangli choʻkma hosil boʻladi:
I
2
+ 2NaOH ↔ NaIO + NaI+ H
2
O
MgCl
2
+ 2NaOH = Mg(OH)
2
↓+ 2NaCl
nMg(OH)
2
↓ + mI
2
= [Mg(OH)
2
]
n
+ mI
2
↓
Yod va ishqor orasidagi reaksiya qaytar boʻlib, bu aralashma
ga magniy ionlari tushirilganda reaksiya teskari tomonga borib,
Mg(OH)
2
choʻkmasi hosil boʻlishi oqibatida muvozanat oʻngdan
chapga siljiydi, bunda molekula shakldagi yod ajralib chiqadi va
oq choʻkma Mg(OH)
2
ustiga adsorbsiyalanib (shimilib) uni toʻq
qoʻngʻir tusga kiritadi. Reaksiyani ortiqcha miqdordagi ishqor
ishtirokida oʻtkazib boʻlmaydi.
Kalsiy ioni – Ca
2+
reaksiyalari
Reaktiv:sulfat kislota – H
2
SO
4
Sulfat kislota H
2
SO
4
va uning suvda eriydigan tuzlari kalsiy tu
zlari bilan oq kristall choʻkma CaSO
4
hosil qiladi:
CaCl
2
+ H
2
SO
4
= CaSO
4
↓ + 2HC1
Ca
2+
+ SO
4
2
= CaSO
4
↓
CaSO
4
choʻkmasining xossalarini tekshirish:
1.
Choʻkma issiq suvda eriydi.
2.
Choʻkma kislota va oʻyuvchi ishqorlarda erimaydi.
Reaktiv: ammoniy oksalat – (NH
4
)
2
C
2
O
4
Ammoniy oksalat (NH
4
)C
2
O
4
kalsiy tuzlari bilan mayda oq
kristall choʻkma – CaC
2
O
4
hosil qiladi:
CaCl
2
+ (NH
4
)
2
C
2
O
4
= CaC
2
O
4
↓ + 2NH
4
C1
Ca
2+
+ C
2
O
4
2
= CaC
2
O
4
↓
Qizdirilganda choʻkma hosil boʻlishi tezlashadi.
Tibbiy kimyo / 1
145
CaC
2
O
4
choʻkmasining xossalarini tekshirish
1.
Choʻkma mineral kislotalarda eriydi, lekin sirka kislotada
erimaydi:
CaC
2
O
4
+ 2HCl = CaCl
2
+ H
2
C
2
O
4
CaC
2
O
4
+ 2H
+
= Ca
2+
+ H
2
C
2
O
4
Do'stlaringiz bilan baham: | 
