Tibbiy kimyo 1 qism 22 09 2019. indd

 

Simob organizmga ganday yo‘l bilan kiradi?

Sanoat  korxonalari  koʻp  boʻlgan  hududlarda  okean  va  den­

gizlarga  turli  zaxarli  metallar  saqlagan  sanoat  chiqindilari  tash­

lanadi.  Ichimlik  va  dengiz  suvlarida,  bakteriyalar  simobni  zararli 

metilsimobga aylantiradi. Metilsimob bilan oziqalangan baliqlarni 

iste’mol qilgan odamlarda markaziy asab sistemasi kasalliklari ku­

zatilishi mumkin.

  Baliq  iste’mol  qilinganda  simob  miqdoriga  koʻra  muammo­

lar  keltirib  chiqaradi.  Oziq­ovqat  va  dori  vositalarida  simobning 

migdori mingdan bir ulushdan ortib ketmasligi kerak. Masalan, 1 mg si­

mob 1 kg dengiz mahsulotiga toʻgʻri keladi. Koʻp davlatlarning oziq­

ovqat ratsionida baliqlar yuqori oʻrinda turadi. Tabiatni Muhofaza 

Qilish Qoʻmitasi tavsiyasiga koʻra, simob iste’mol qilgan asosan, 

nayza baliq va akula singari, oʻzida koʻp simob tutadigan baliqlar­

ni, koʻpi bilan haftada bir marta iste’mol qilish mumkin. Simobdan 

zaharla nish boʻyicha eng mash’um voqea 1950­yili Yaponiyaning 

---

1-kurs talabalari uchun darslik

126

Minamata  va  Nigata  shaharlarida  boʻlgan.  U  paytlarda  okean  sa­

noat chiqindilari tarkibidagi simob bilan yuqori darajada ifloslan­

gan edi. Asosiy ovqati baliq boʻlgan 2000 dan ortiq aholi baliqlar 

tarkibidagi simobdan za­

harlanib,  koʻplari  oʻlgan, 

qolganlari  esa  asab  kasal­

liklariga  duchor  boʻlgan. 

1988–97­yillar davomida 

AQSH  da  simobdan  foyda­

lanish  75%  ga  kamaygan. 

Simob  asosan,  boʻyoqlar, 

pestitsidlar, batareyalarda 

va  boshqa  maqsadlarda  ish­

latilar edi. Hozirgi kunda ham batareyalar va kompakt fluoressent 

yorugʻlik lampalari tarkibida simob mavjud boʻlib, ulardan foydal­

anishda albatta koʻrsatmalarga rioya qilish kerak.