Tibbiy kimyo 1 qism 22 09 2019. indd

60 kg vaznli katta yoshdagi odamda asosiy  

elementlar miqdori

Element

Miqdori

Vazifasi

Asosiy elementlar

Kislorod (O)

39 kg

Asosiy biomolekulalar va suvning 

tarkibiy qismi

Uglerod (C)

11 kg

Asosiy organik va biomolekulalarning 

tarkibiy qismi

Vodorod (H)

6 kg

Biomolekulalar va suv tarkibiga kiradi, 

organizm suyuqliklarining pHini 

belgilaydi

Azot (N)

1,5 kg

Oqsil va nuklein kislotalarning tarkibiy 

qismi

Makroelementlar 

Kalsiy (Ca)

1000 g

Suyak va tishlarning tuzilishi, mushak 

qisqarishi va asab impulslari oʻtishida 

muhim

Fosfor (P)

600 g

Suyak va tishlarning hamda nuklein 

kislotalarning tarkibida

Kaliy (K)

120 g

Hujayra suyuqligining musbat ioni (K

+

) 

ta’minlash va mushak qisqarishi

Xlor (Cl)

100 g

Hujayra tashqi suyuqligining manfiy ioni 

(Cl

­

) va me’da shirasi kislotaligini (HCl) 

ta’minlash

---

1-kurs talabalari uchun darslik

96

Oltingugurt (S)

86 g

Oqsil, jigar, vitamin B 

1

 va insulinning 

tarkibiy qismi

Natriy (Na)

60 g

Hujayra tashqi suyuqligining musbat ioni 

(Na

+

) ta’minlash, suv balansi, mushak 

qisqarishi va nerv impulslari oʻtishida 

ishtirok etadi

Magniy (Mg)

36 g

Suyakning tarkibiy qismi va turli 

metabolik reaksiyalar ishtirokchisi 

Mikroelementlar 

Temir (Fe)

3600 mg

Kislorod tashuvchi gemoglobinning 

tarkibiy qismi

Kremniy (Si)

3000 mg

Oʻsish, suyak va tishlar, pay va terini 

mustahkamlash

Rux (Zn)

2000 mg

Hujayraning turli metabolic 

reaksiyalarida, DNKsintezi, suyak 

toʻqimasi oʻsishi va immun sistemadagi 

jarayonlarda

Mis (Cu)

240 mg

Qon tomirlari, qon bosimi va immun 

tizim shakllanishida

Marganes (Mn)

60 mg

Suyak oʻsishi, qon ivishi, metabolik 

reaksiyalarda qatnashadi

Yod (I)

20 mg

Qalqonsimon bez faoliyati uchun zarur

Molibden (Mo)

12 mg

Fe va N ni ovqat tarkibidan oʻzlashtirish 

uchun kerak

Mishyak (As)

3 mg

Oʻsish va rivojlanish uchun kerak

Xrom (Cr)

3 mg

Qonda qand miqdorini muvozanatda 

ushlash va biomolekulalar sintezi uchun 

kerak

Kobalt (Co)

3 mg

Vitamin B

12

 va eritrositlar tarkibiga kiradi

Selen (Se)

2 mg

Immun sistema, yurak va me’da osti bezi 

uchun muhim

Vanadium (V)

2 mg

Suyak va tishlarning shakllanishi va 

ovqatdan energiya olish uchun kerak

---

Tibbiy kimyo / 1  

97