Tibbiy kimyo 1 qism 22 09 2019. indd

Yuqorimolekular birikmalarning eritmalari (YUMB). YUMB 

eritmalari, shuningdek, biopolimerlar ham kolloid eritmalar­

ning hamma xususiyatlariga ega. YUMB eritmalarning zollarga 

о‘xshashligi, YUMB va mitsellalarning kattaligi bir xilligida. Po­

---

Tibbiy kimyo / 1  

455

limer eritmalariga, zollarga о‘xshab, zarrachalar diffuziyasining tez­

ligi kichikligi, yarimо‘tkazuvchi membranadan о‘tmasligi xosdir.

Polimerning  yaxshi  erituvchida  erigan  suyultirilgan  eritmasi 

kichik molekular massaga ega bо‘lib, gomogen molekular eritma­

ni hosil qiladi. Polimer makromolekulalarining konsentratsiyasini 

ortishi  uni  yoki  globulaga  oʻralishiga  yoki,  yoki  bir  nechta  mak­

romolekulalardan agregat hosil bо‘lishiga olib keladi. Bu jarayon­

ning ikkilasi ham yangi faza, ya’ni mitsellalar hosil bо‘lishiga olib 

keladi.  Polimerlar  eritmada  mitsellalar  holatida  bо‘ladi,  va  shu­

ning uchun oddiy zol xususiyatini namoyon qiladi. Bunday zolning 

agregativ barqarorligi, mitsella hosil bо‘lishida polimerning qutbli 

va qutbsiz guruhlari makromolekula – muhit chegarasida ma’lum 

tartibda joylashishidadir. Shuning hisobiga mitsella atrofida solvat 

qobiq hosil bо‘ladi. Bu jarayon sirt faol moddalardan mitsella hosil 

bо‘lishiga о‘xshab ketadi. Shunday qilib, YUMB larning eritmala­

rida makromolekulalar va ular agregatlari mitsellalar о‘rtasida SFM 

lar eritmasidagidek muvozanat qaror topadi: