Tibbiy kimyo 1 qism 22 09 2019. indd

Endemik buqoq kasalligi

Togʻli hududda yashaydigan qizaloqni onasi vrachlik punktiga 

qabul uchun olib bordi. U shifokorga qizi tez­tez asabiylashayot­

ganini, uyqusizlik qiynayotganini va xotirasi pasayishi kabi holat­

lardanaziyat chekayotganini aytdi. Shifokor bemorning boʻyin qis­

mida  kichik  shish  mavjudligini 

kuzatdi.Shunda bemorga “ende­

mik buqoq” deya tashxis qoʻydi.

Endemik  buqoq  qalqonsi­

mon bez tarkibida yodning ka­

mayishi  oqibatida  kelib  chiq­

adigan kasallikdir. Organizm­

---

Tibbiy kimyo / 1  

7

ning yodga boʻlgan sutkalik ehtiyoji 0,1 mg. Shuning uchun ham 

shifokorlar,  ayniqsa  togʻli  hududlarda  yashaydigan  aholilarga, 

tarkibida yod elementi koʻp uchraydigan oziq­ovqat mahsulotlari­

dan xurmo, piyoz, dengiz mahsulotlaridan koʻproq iste’mol qilishi­

ni, hamda yodlangan tuzdan foydalanishni maslahat beradilar. 

Tuproqda yod yetishmasligi oqibatida shu hududda yetishtiril­

gan  oziq­ovqat  mahsulotlari  tarkibida  ham  yod  kam  boʻladi  va 

ushbu  oziq­ovqat  mahsulotlarni  iste’mol  qilgan  inson  organizmi­

da  ham  yod  tanqisligi  kuzatiladi.  Organizmda  yod  tanqisligi  oqi­

batida qalqonsimon bez gormoni sintezi buziladi. Ushbu holat ho­

mila uchun juda havfli. Bunda tugʻilgan chaqaloqlarning aqliy zaif  

boʻlishi ehtimoli juda katta. Ushbu kasallikning oldini olish uchun 

shifokor­endokrinologga murojaat qilish zarur.