Tibbiy kimyo 1 qism 22 09 2019. indd

8

ERITMALARNING KOLLIGATIV  

XOSSALARI. OSMOS 

hODISASI

Ayol 2 yoshlik bolasi bilan shifokor huzuriga keldi. U onasi bi­

lan 2 hafta oldin qishloqga buvisini koʻrgani mehmonga borgan edi. 

U yerdan kasal boʻlib qaytdi. Bolaning tana harorati 37.5°C boʻlib, 

ichi  buzildi.  Ishtahasi  pasayib  be’xos  boʻlib,  yomon  uxlaydigan 

boʻlib qoldi. Soʻng  ichi keta boshla­

di. Onasi unga guruch qaynatib ichirdi 

va buni oddiy ich ketar kasalligi deb 

oʻylab  uydagi  dorilar  bilan  davolay 

boshladi.  Bolaning  axvoli  ogʻirlashib 

bordi, soʻngra qusib, harorati 39–40°C 

ga  koʻtarildi.  Shundan  soʻng  uni  in­

feksion kasalxonaga olib kelishdi. 

Shifokor infeksionist tashxislar natijalariga koʻra unga dezinteriya 

deb  tashxis  qoʻydi  va  kasalxonaning  dezinteriya  boʻlimi da  bem­

or bolaga kerakli davo va parvarish qila boshladi. Bolaning uyda 

notoʻgʻri davolanganligi tufayli unung organizmi suvsizlanib qolgan 

edi. Bolaga tezda 5%li glyukoza eritmasini tomchi holda yuborildi.

Bu eritmaning osmotik bosimi qon plazmasining osmotik bosimiga 

teng boʻlgani uchun  organism suvsizlanganda uni koʻp miqdorda 

tomchilatib yoborish mumkin.

Shifokor bolaning onasiga infekstion kasalliklar va ushbu kasal­

likning oldini olish haqida ma’lumot berdi. Birinchi navbatda idish ­ 

tovoqlarning tozaligiga, qoʻlimizning tozaligiga, iste’mol qilayotgan 

---

Tibbiy kimyo / 1  

187

meva  va  sabzavotlarning  yuvilganligiga  e’tibor  qilib  turli  yuqumli 

kasalliklarning  oldini olishni lozim. Me’dada  aralash ovqatlar  hazm 

boʻlishi  uchun    toʻrt  soat  vaqt  ketadi.   Tez­tez  aralash  ovqatlanish 

me’daning  yalligʻlanishiga,  ish    faoloiyati  buzilishiga  olib  keladi. 

Ovqat tarkibida zararli  (toksik) va kasallik qoʻzgʻatuvchi (patogen) 

bakteriyalar boʻlmasligi kerak. Uning sifat tarkibiga  ham e’tibor ber­

ish lozim. Salmonelloz, dizenteriya, botulizm,  qorin tifi, vabo, gijja 

kasaliklari, virusli gepatitni oldini olishni tushintirdi.Ichburugʻ– di­

zenteriyani  bir  necha  xil  mikroblar  qoʻzgʻatadi,  yuvilmagan  meva 

va sabzavotlarni  iste’mol qilganda, idish–tovoq, zararlangan tayyor 

ovqatlar orqali yuqadi, yana yuvilmagan hoʻldagi mikroblar ovqat­

lanish  vaqtida  organizmga  tushib  kasallik  qoʻzgʻatadi,  mikroblar  

tashuvchisi uy pashshasi hisoblanadi. Gepatitning A, B, C turi bor. 

Yuqish yoʻli har xil, A turi zararlangan taom, idish­tovoq, qaynatil­

magan ariq, hovuz, quduq suvlari,  B, C turi shprits va ignalar orqali 

yuqadi.  Gijja  kasalliklarining  asosiy  belgilari  bu  qorinda  vaqti–va­

qti bilan ogʻriqlarning boʻlishi,  ozgʻinlik, teridagi oʻzgarishlar, oq 

dogʻlar, sargʻayishi, umumiy holsizlanish, ishtahaning yoʻqolishi, uy­

qusida ogʻzidan soʻlakning ajralishi, tishini gʻijirlatishi, koʻngil ayni­

shi, ich qotishi yoki ketishi mumkin.Infeksion kasalliklar gigiyenaga 

rioya qilmaganligi oqibatida kelib chiqadi.