Тиббий ва биологик кимё кафедраси биологик кимё 2-курс моддалар алмашинуви ва фукнцияларини гормонлар ёрдамида бошқарилуви

Хужайра, тўқима ва аъзолар ўртасидаги ўзаро боғланиш 4 асосий бошқарилув орқали амалга оширилади:

• 1.Марказий ва периферик нерв системалари нерв импульслари ва нейромедиаторлар орқали
• 2.Эндокрин системаси эндокрин безлари ва гормонлар орқали
• 3.Паракрин ва аутокрин системалар турли бирикмалар ёрдамида (простагландинлар, ошқозон-ичак йўли гормонлари, гистамин ва бошқалар)
• 4.Иммун системаси специфик оқсиллар орқали (цитокинлар, антителалар)

• Идора этиш системасининг таъсири туфайли организм оптимал режимда ишлайди ва ташқи таъсуротлар ҳамда ички ўзгаришларга жавоб бера олади. Организм ички муҳитининг ўзгармай, бирдек бўлиб туришига гомеостаз деб аталади.

Организмнинг қуйидаги ҳолатларида баъзи кўрсаткичлар ўзгариши мумкин:

• Онтогенез. Онтогенез даврида турли генларнинг фаоллиги турлича бўлади, баъзиларнинг таъсири тўхтаб қолади, баъзилари эса маълум даврларда фаол бўлади. Бунинг натижасида метаболик жараёнлар, аъзолар тузилиши, функционал ҳолати ўзгаради.

Циклик ўзгаришлар (биоритмлар). Ферментлар фаоллиги, гормонлар ва баъзи метаболитлар миқдорининг циклик ўзгариб туриши маълум. Бу ўзгаришлар йилнинг мавсуми, сутканинг вақтига боғлиқ бўлиши мумкин.

• Циклик ўзгаришлар (биоритмлар). Ферментлар фаоллиги, гормонлар ва баъзи метаболитлар миқдорининг циклик ўзгариб туриши маълум. Бу ўзгаришлар йилнинг мавсуми, сутканинг вақтига боғлиқ бўлиши мумкин.
• Физиологик активликнинг ўзгаришлари. Улар ҳаракат активлиги нерв системаси, сезги аъзолари, ҳазм қилиш системасининг функционал ҳолатига боғлиқдир.

Организмда ташқи омиллар туфайли юзага келадиган адаптив ўзгаришлар. Совуқда иссиқлик ҳосил қилишнинг кучайиши, ҳавода кислород миқдори кам бўлганда гемоглобин концентрациясининг ортиши бунга мисол бўла олади.

• Организмда ташқи омиллар туфайли юзага келадиган адаптив ўзгаришлар. Совуқда иссиқлик ҳосил қилишнинг кучайиши, ҳавода кислород миқдори кам бўлганда гемоглобин концентрациясининг ортиши бунга мисол бўла олади.
• Ташқи муҳитнинг шикастловчи омилларга жавобан юзага келадиган реакцияси. Антигенларга қарши антителолар синтези, ёт моддаларнинг таъсирида микросомал гидроксилазалар синтезининг ортиши, қон томирлари шикастланганда тромблар ҳосил бўлиши, яллиғланиш реакцияси ва бошқалар бунга мисол бўла олади.