Тиббий биология ва генетика Тиббиёт олийгохи талабалари учун дарслик

4.2.2.2. Соматик мускулатура
4.2.2.2-а. Бош мускуллари
Эмбриогенез жараёнида ҳамма умуртқали ҳайвонларда миотомдан, қорин томондан марказий чизиқ бўйлаб ўсиб борадиган, тана бўшлиғини ташқи томондан қоплаб оладиган вентрал йўналишда ўсиқчалар ҳосил бўлади. Сомитларни сегментация туфайли, соматик мускуллар фақат дорсал томондагина сегментар бўлмай, вентрал томонда ҳам сегментар бўлади. Миотомларда ва уларнинг вентрал ўсимталарида кўндаланг мускул толалари ҳосил бўлади.
Бошни биринчимиотомидан кўзни ҳаракатлантирувчи нервиn. oculomotorius (III жуфт) орқали иннервацияланадиган кўзнинг юқориги ички, пастки тўғри , пастки қийшиқ мускуллари шаклланади. Иккинчи миотомдан –блоксимон нерв n. trochlearis (IV жуфт) орқали иннервацияланадиган юқориги қийшиқ мускул; учинчи миотомдан-отводящего нерва n. abducens (VI жуфт) иннервация қиладиган ташқи тўғри мускул шаклланади
4.2.2.2-6. Гавда ва қўл-оёқ мускуллари
Бош суяксизларда, шунингдек балиқларда барча тана мускуллари, улар танасини чап ва ўнг томонида жойлашган ён мускуллари деб номланадиган, қатор мускул сегментлари дан ёки миомерлардан ташкил топган.
Ҳар бир миомер битта сомитнинг миотомидан ривожланади. бошида орқа мияни ҳаракатлантирувчи толаси орқали иннервацияланади. Миомерлр бир биридан бириктирувчи тўқимадан ташкил топган миосепталар ёрдамида ажралган бўлади
Худди шундай тўсиқ ёрдамида бўйлама йўналган ён мускуллар, қорин ва елка мускулларига ажралган
Балиқларда мускул толалари тўтамини йўналиши миомерларда мускул қатламини ҳар хил чуқурлигида ўзгаради. Бундай дифференцирланиш қуруқликда яшайдиган умуртқлиларда кучлироқ номоён бўлади. Натижада уларда мураккаб мускуллар гуруҳи юзага келади, дастлабки аниқ метамериядан, фақат умуртқаларни бир бири билан боғловчи орқа ва терини чуқур мускуллар шаклида бўлган излари сақланиб қолади.
Кўруқликда яшайдиган умуртқалиларда, уларнинг оёқлари ёрдамида ҳаракатлана бошлаганликлари туфайли, орқа мускулнинг аҳамияти пасайиб боради. Қорин мускул-ларида функцияларини алмашиниши кўзатилади:дастлаб танасини жойини ўзгартириш дагина иштирок этган бўлса, кейинчалик судралиб юрувчилар ва сут эмизувчиларда , нафас олиш жараёнида кўкрак қафасини ва қорин мускулларнинг ҳажмини ўзгартириш учун хизмат қила бошлади.