Тиббиёт институтлари талабалари учун уцув адабиёти

Антиген х о с с а ла р ин ин г узгариши ва у с м а г а к,арши им му ­
нитет. 
Н о р м а л х у ж а й р а л а р н и н г у с м а х у ж а й р а л а р г а а й л а н и -
ш и д а у л а р н и н г а н т и г е н х о с с а л а р и х а м у з г а р и б к о л а д и , бу

---

э с а у с м а г а к а р ш и у зи г а хос и м м у н и т е т п а й д о б у л и ш и г а о л и б
к е л . а д и . Он ког ен в и р у с л а р в а к и м ё в и й м о д д а л а р т а ъ с и р и д а
ю з а г а к е л а д и г а н у с м а л а р д а и к к и т а а н ти г е н :
1
) ф а к а т у с м а
х у ж ; а й р а л а р и д а у ч р а й д и г а н у з и г а хос, я ъ н и с п е ц и ф и к у с м а
а н т и г е н и (TSA — СоА) 
ва 2) у с м а б и л а н к у ш и л г а н , а с с о ц и а -
ц и я с л а н г а н а н т и г ен б у л и ш и т а ж р и б а д а а н и к л а н г а н . Ас соц иа -
ц и я л а н г а н ан т и ген у с м а л а р д а х а м , н о р м а л т у к и м а л а р д а х а м
у ч р а й в е р а д и .
У с м а л а р н и н г и м м у н о г е н л и г и у л а р н и н г э т и о л о г и я с и г а бог- 
л и к . Чунончи, Р Н К - в и р у с л а р ва Д Н К - в и р у с л а р т у ф а й л и
п а й д о б у л г а н у с м а л а р х а м м а д а н к у р а купрок. и м м у н о г е н ^ и р .
Ш у в и р у с л а р н и н г геноми х у ж а й р а г е н о м и г а ж о й л а ш и б олиф, 
х у ж а й р а д а вир ус с т р у к т у р а с и г а к и р м а й д и г а н о к с и л л а р ва 
г л и к о п р о т е и д л а р хосил б у л и ш и г а й ул о ч а д и . М а н а ш у ф к с и л -
л а р ёт б у л г а н л и г и учун в и р у с ю к к а н х у ж а й р а л а р и мм у н о г е н
б у л и б к о л а д и . Х,осил б у л и б ч и к а д и г а н а н т и г е н л а р х у ж а й ­
р а л а р н и н г м е м б р а н а с и д а н ж о й о л и ш и м у м к и н , бу н а р с а ви- 
р у с н и н г у з и г а г и н а э м а с , б а л к и х у ж а й р а г а х а м к а р ш и к а р а -
т и л г г ш и мм у н о л о г и к р е а к ц и я б о ш л а н и ш и г а о л и б к е л а д и . М а ­
н а ииундай х о л л а р д а у с м а х у ж а й р а с и н и н г у с и ш и с у с а й и б
к о л и ши мумкин.
К и м ё в и й к а н ц е р о г е н л а р т у ф а й л и ю з а г а к е л г а н у с м а л а р
х а м и мм у н ог ен б у л а ди , л е к и н бу у с м а л а р г а ж а в о б а н ю з а г а
к е л а д и г а н и мм у н и т е т у л а р н и н г я к к а у з и г а хос б у л г а н , шах- 
с и й и м м у н и т е т д и р , я ъ н и м а з к у р у с м а г а к а р ш и к а р а т и л г а н
б у л а д и . Б о ш к а у с м а л а р х у с у с и д а бу и м м у н и т е т с у с т и ф о д а -
л а н г а н р е а к ц и я л а р б е р а д и .
t
Э г и о л о г и я с и а н и к л а н м а г а н , я ъ н и с п о н т а н д е б а т а л а д и г а н
у с м а д а р ж у д а п а с т д а р а ж а д а и м м у н о г е н б у л и ш и ёки и м м у ­
н о г е н л и к х ос с а с и б у л м а с л и г и б и л а н т а ъ р и ф л а н а д и .
А и ч а г и н а и м м у н о г е н л и к х о с с а с и г а э г а б у л г а н у с м а л а р
ж у м л а с и г а м е л а н о к а р ц и н о м а , н е й р о б л а с т о м а , Б е р к и т т л и м -
ф о м а с и , л е й к о з л а р , о с т е о г е н с а р к о м а в а й у г о н и ч а к р а к и ки- 
р а д и .
Як^и н ги н а д а г и с т о с и г и ш у в ч а н л и к б о ш к о м п л е к с и н и н г е ту к
х у ж а й р а л а р и д а и ш л а н и б ч и к м а й д и г а н б а ъ з и а н т и г е н л а р н о р ­
м а л х у ж а й р а л а р н и н г у с м а х у ж а й р а л а р и г а а й л а н и ш ж а р а ё -
н и д а этайдо б у ли ши м у м к и н д е г а н т а х м и н б и л д и р и л д и . Б а ъ з и
у с м а л ар э м б р и о н г а хос б у л г а н а н т и г е н л а р н и и ш л а б ч и к а р а -
ди, ч у н о н ч и , г е п а т о ц е л л ю л я р р а к а л ь ф а - ф е т о п р о т е и н и ш л а б
ч и к а р са , йугон и ч а к р а к и , р а к н и н г б о ш к а т у р л а р и к а б и
купин~ча р а к к а хос э м б р и о н а л а н т и г е н и ш л а б ч и к а р а д и . Ам- 
мо ан-а шу р а к к а хос э м б р и о н а л а н т и г е н л а р у с м а н и н г к у ч и б
т у ш и ш р е а к ц и я с и д а с е з и л а р л и б и р о р р о л ь у й н а м а й д и . Б у ан- 
т и г е н л
1
а р у с м а л а р б и л а н к у ш и л г а н , я ъ н и а с с о ц и а ц и я л а н г а н
б у л а д и в а у л а р д а н
р а к н и н г и м м у н о л о г и к д и а г н о с т и к а с и

---

/ймда к и л и н а ё т г а н д а в о н и н г с а м а р а д о р л и г и н и б а х о л а ш учун 
/ ф о й д а л а н и л а д и .
У с м а г а к а р ш и с п е ц иф и к и мм у н и т е т п айдо булиши, шунинг- 
д е к т а б и и й р е з и с т е н т л и к б о р л и г и т у ф а й л и о р г а н и з м
5
с м а Дан 
х и м о я л а н и б б о р а о л а д и . У с м а г а к а р ш и и м м у н и т е т им м у н ж а -
вобн и нг х у ж а й р а г а а л о к а д о р ва г у м о р а л м е х а н и з г я и н и уз 
ичига о л ад и.
Х , уж а й ра и м м у н и т е т и п а й д о б у л и ш и д а к у й и д а г и л а р ишти- 
р о к э т а д и:
1
) у с м а а н т и г е н л а р и н и т а н и б , а ж р а т и б о л и ш г а
к о д ир б у л г а н м е м б р а н а б и л а н а с с о ц и а ц и я л а н г а н , у з и г а хос, 
с п е ц и ф и к р а в и ш д а с е н с и б и л л а н г а н ц и т о т о к с и к Т- 
х у ж а й ­
р а л а р , 2) у з и г а хос F c - р е ц е п т о р л а р и г а э г а б у л г а н Т - к и л л е р -
л а р — г е т е р о г е н х у ж а й р а л а р и п о п у л я ц и я с и , б у л а р а_нтитело- 
л а р б и л а н у р а л г а н б у л и б, у с м а х у ж а й р а л а р и н и т а н л б , а ж р а ­
тиб о л и ш в а л и з и с г а у ч р а т и ш х у с у с и я т и г а э г а д и р , 3) м а с а ­
л ан , э н д о т о к с и н ва Т- х у ж а й р а л а р г а м м а - и н т е р ф е р о ж ш б и л а н
бир к а д а р ф а о л х о л г а у т г а н м а к р о ф а г л а р , б у л а р ц и - то то к с и к 
х у ж а й р а л а р н и ф а о л х о л г а у т к а з и ш ва ц и т о т о к с и к м а х с у л о т -
л а р х о с и л к.илиш й ул и б и л а н у с м а х у ж а й р а л а р и н и у ' л д и р и ш и
м ум к ин , 4) у с м а х у ж а й р а л а р и н и о л д и н с е н с и б и л л а м а с д а н ту- 
риб, е м и р и ш г а к о д и р б у л г а н т а б и и й к и л л е р х у ж а й р а л а р .
У с м а с т р о м а с и д а с е з и л а р л и л и м ф о ц и т а р и н ф и л ь т р а ц и я
п а й д о б у л и ш и у с м а г а к а р ш и и м м у н и т е т ю з а г а к е л и ш и д а им- 
м у н о к о м п е т е н т х у ж а й р а л а р н и н г и ш т и р о к э т и ш и н и к у р с а т а -
ди. Б у н д а й х о л л а р д а к а с а л л и к о к и б а т и бир к а д а р х а й р л и
б у л а д и . Б у н д а н т а ш к а р и , о н к о л о г и к б е м о р л а р д а к о л и н г а н
л и м ф о ц и т л а р н и н г in v i t r o ш а р о и т и д а у с м а х у ж а й р а л а р и
у с и ши н и т у х т а т и б к у я о л и ш и ё к и у л а р н и л и з и с г а у ч : р а т а оли- 
ши х а м о р г а н и з м н и н г х и м о я л а н и ш и д а у с м а г а к а р ш и х у ж а й ­
р а г а а л о к а д о р и м м у н и т е т н и н г а х а м и я т г а э г а э к а н л и г и н и
к у р с а т а д и . И м м у н ж а в о б н и н г и д о р а э т и л и ш и д а Т- с у п р е с с о р -
л а р а с о с и й р о л н и ^ й н а й д и . Б у л а р у с м а г а к а р ш и и м м у н жа - 
в обни с у с а й т и р и б к у й и ш и м у м к и н .
Г у м о р а л и м м у н ж а в о б х а м , т а ж р и б а ш а р о и т и д а к у р с а т и б
б е р и л г а н и д е к , у с м а х у ж а й р а л а р и е м и р и л и ш и д а а х а м и я т г а
э г а ди р . И м м у н о г л о б у л и н л а р н и н г к о м п л е м е н т н и ф а о л
1
х о л г а ут- 
к а з и б , к е й и н уни н и ш о н - х у ж а й р а л а р б и л а н б и р и к т н р и б к у й и ­
ши в а л и з и с л о в ч и к о м п л и м е н т — С1 х ос и л к и л и ш л а н и к л а н -
ган. И м м у н о г л о б у л и н л а р ^ с м а х у ж а й р а л а р и н и з г р а б олиб, 
у л а р н и н г ц и т о т о к с и к Т- х у ж а й р а л а р г а с е з у в ч а н л и г л н и кучай- 
т и р а д и .
О р г а н и з м н и н г х и м о я р е а к ц и я л а р и д а и м м у н с н с т е м а н и н г
р о л и н и х и с о б г а о л и б , и м м у н и т е т т а н к и с л и г и х о л а _ т л а р и , б у ­
л а р хох т у г м а , хох т у р м у ш д а о р т т и р и л г а н б у л с и к , у с м а л а р
п а й д о б у л и ш и х а в ф и н и т у г д и р а д и г а н ж и д д и й
о е м и л
булиб 
х и с о б л а н и ш и н и э с д а т у т и ш и к е р а к . Чун он чи , т у п « а и м м у н и ­

---

т е т е т и ш м а с л и г и м а х а л и д а Э п ш т е й н — Б а р р в ир ус и х а в ф л и
л и м ф о м а к а с а л л и г и б о ш л а н и ш и г а с а б а б б у л и ш и м у м к и н . В и ­
р ус и н ф е к ц и я с и г а н о р м а л и м м у н ж а в о б н и с у с а й т и р и б ку йи - 
ш и д а н т а ш к а р и , л и м ф о и д г и п е р п л а з и я н и н г л и м ф о м а г а а й л а -
ниб к е т и ш и г а с а б а б б у л а д и г а н Т- с у п р е с с о р л а р н и н г о р т и к ч а
м и к д о р д а б у л и ш и му хи м р о л н и у й н а ш и м у м к и н . А л л о г е н ор- 
г а н л а р р е ц и п и е н т л а р и д а О И Т С б и л а н о г р и г а н к а с а л л а р д а
у ч р а й д и г а н у с м а л а р шу х и л д а г и
м е х а н и з м б и л а н п а й д о
б у л а д и , б у н д а й к и ш и л а р д а д о р и г а а л о к а д о р и м м у н и т е т т а н -
к и с л и г и ю з а г а к е л а д и ва ш у н и н г н а т и ж а с и д а х а р х ил г ен ез-
л и х а в ф л и у с м а л а р п а й д о б у л а д и .
О р г а н и з м н и н г х и м о я р е а к ц и я с и д а т а б и и й к и л л е р х у ж а й -
р а л а р мухим р ол н и у йна йд и . У л а р о л д и н д а н с е н с и б и л л а н и ш
б ул и ши н и т а л а б к и л м а й д и ва т е з д а у с м а г а к а р ш и ж а н г г а ки- 
р и ш а д и . Т а б и и й к и л л е р л а р и н т е р ф е р о н в а и н т е р л е й к и н - 2 б и ­
л а н ф а о л л а ш г а н м а х а л д а с п о н т а н у с м а х у ж а й р а л а р и н и ,
я ъ н и ма ъ л у мк и , Т- ва В- х у ж а й р а л а р г а с у с т и м му н о г е н л и к хос- 
с а с и г а э га б у л г а н у с м а х у ж а й р а л а р и н и л и з и с г а у ч р а т а о л а -
ди. Шу ни с и м у х им к и , т а б и и й к и л л е р л а р б и р л а м ч и у с м а ху- 
ж а й р а л а р и д а н т а ш к а р и , м е т а с т а з у с м а х у ж а й р а л а р и н и х а м
л и з и с г а у ч р а т и ш и му мк ин . У с м а л а р г а и м м у н о т е р а п е в т и к йул 
б и л а н д а в о к и л и ш а с о с и д а т а б и и й к и л л е р л а р н и н г шу х ус у с и-
я т и ё т а д и .
Усма х у ж а й р а л а р и м е т а б о л и з м и . У с м а х у ж а й р а л а р и н и н г
б и о л о г и к х о с с а л а р и бу х у ж а й р а л а р д а у з и г а хос, я ъ н и с п е ц и ­
ф и к о к с и л л а р , ф е р м е н т л а р п а й д о б у л и ш и ё к и н о р м а л х у ж а й ­
р а л а р д а б у л м а й д и г а н а л о х и д а б и р м е т а б о л и к й у л л а р ю з а г а
к е л и ш и г а б о г л и к э м а с л и г и х о з и р а н и к л а н г а н . М а с а л а н , юк- 
с а к д а р а ж а д а т а б а к а л а ш г а н у с м а х у ж а й р а л а р и уз т а р к и б и -
д а г и ф е р м е н т л а р н и н г м и к д о р и в а ф а о л л и г и ж и х а т и д а н ол- 
г а н д а н о р м а л х у ж а й р а л а р д а н а м а л д а ф а р к к и л м а й д и . Э н г
х а в ф л и у с м а л а р д а г и н а а л м а ш и н у в ж а р а ё н л а р и н и н г и з д а н
ч и к и ш и к у з а т и л а д и . Чун он чи , б а ъ з и у с м а л а р э м б р и о н а л ок- 
с и л л а р н и , м а с а л а н , а л ь ф а - ф е т о п р о т е и н н и с и н т е з л а й о л а д и .
В а р б у р г у с м а х у ж а й р а с и д а г и э н е р г и я а л м а ш и н у в и н и н г
х у с у с и я т и н и — н а ф а с з а н ж и р и д а и ш т и р о к э т у в ч и ф е р м е н т л а р
ф а о л л и г и а н и к п а с а й и б к е т и ш и у с т и г а з у р а н а э р о б г л и к о л и з
б у л и ш и н и т а с в и р л а б утг ан. У с м а к и с л о р о д б и л а н е т а р л и ч а
т а ъ м и н л а н м а с л и г и м у н о с а б а т и б и л а н у н д а г и н ^ ф а с ж а р а ё н и
с у с т б у ла д и . Айни в а к т д а а н а э р о б г л и к о л и з а с о с и й к у в в а т
м а н б а и б у л и б х и з м а т к и л а д и .
У с м а л а р учун я н а к у й и д а г и л а р х а м х а р а к т е р л и д и р :
1
) ёг
к и с л о т а л а р и н и с и н т е з л а ш х у с у с и я т и н и н г с у с а й и ш и ,
2
) о к с и л
в а н у к л е и н к и с л о т а л а р и с и н т е з и ж а р а ё н л а р и н и н г бу м о д д а -
л а р п а р ч а л а н и ш и ж а р а ё н л а р и д а н у с т у н т у р и ш и , 3) я д р о д а н
ц и т о п л а з м а г а и н ф о р м а ц и о н Р Н К у т и ш и н и н г с у с а й и ш и , 4)

---

б и о к и м ё в и й ж а р а ё н л а р н и н а з о р а т к и л и б б о р у в ч и о м и л л а р г а ,
ж у м л а д а н г о р м о н л а р г а
б у л а д и г а н р е а к ц и я н и н г а й н и ш и ,
я ъ н и б и о к и м ё в и й и х т и с о с л а н и ш н и н г б у з и л и ш и . ^