Тиббиёт институтлари талабалари учун уцув адабиёти

Ф ерм ентлар н ук со н л а р и ва буларнинг ок и б а т л а р и . 
М у х и м
б и о л о г и к х у л о с а л а р н и н г б и р и Ж- Б и д л в а Э. Т а т у м томони- 
д а н 1941 й ил и м а й д о н г а к у й и л г а н «б ир г ен — б и р ф е р м е н т — 
б и р р е а к ц и я » д е г а н г и п о т е з а бу лд и. К у п л а р т о м о н и д а н э ъти -
р о ф э т и л г а н а н а шу н а з а р и я г а м у в о ф и к , х а р бир к и м ё в и й ре- 
а к ц и я н и м у а й я н о р г а н и з м н и н г р и в о ж л а н и ш ж а р а ё н и в а ха ё т 
ф а о л и я т и д а в о м и д а а л о х и д а б и т т а ф е р м е н т н а з о р а т к и л и б
б о р а д и , бу ф е р м е н т н и н г ^ з и э са, уз н а в б а т и д а б о ш к а б и т та
я г о н а ген н а з о р а т и о с т и д а б у л а д и .
Г е н д а р у й б е р а д и г а н у з г а р и ш л а р ( м у т а ц и я л а р ) ф е р м е н т о -
п а т и я г а с а б а б б у л и ш и м у м к и н . Ф е р м е н т о п а т и я н и н г а с о с и д а
т у р л и м е х а н и з м л а р ё т а д и : 1) ф е р м е н т н и н г б у т у н л а й синтез-

---

л а н м аслиги, 2) ф е р м е н т м о л е к у л а с и д а г и а м и н о к и с л о т а л а р
т а р т и б и н и н г б у з и л г ан и , я ъ н и ф е р м е н т б и р л а м ч и с т р у к т у р а ­
с и н и н г
б у з и л г ан и ,
3) 
т е г и ш л и
ф е р м е н т
к о ф е р м е н т и н и н г
й у к л и г и ёки н от уг рн с и н т е з л а н и ш и , 4) б о ш к а ф е р м е н т с и ст е-
м а л а р и д а г и к а м ч и л и к л а р м у н о с а б а т и б и л а н ф е р м е н т ф а о л -
л н г и н и н г у з г а р и б к о л г а н и .
Ф е р м е н т о п а т и я л а р н и н г о к и б а т и х а р х и л б у л а д и . У л а р н и н г
б а ъ з и х и л л а р и
одатда у ч р а м а й д и г а н м о д д а л а р н и н г
(ор а ли к.
а л м а ш и н у в м а х с у л о т л а р и н и н г )
о р г а н и з м д а т у п л а н и б б о р и -
ш и г а
о л и б к е ли ш и м у м к ин . А н а ш у н д а й м о д д а л а р н и н г ю к о р и
к о н ц е н т р а ц и я л а р д а т у п л а н и б к о л и ш и т у к и м а л а р н и н г ш и к а с т -
л а н и ш и г а о л иб к е л а д и .
М а с а л а н ,
е м и р у в ч и х о с с а г а
э г а
б у л г а н л и з о с о м а ф е р м е н т л а р и н и н г е т и ш м а с л и г и л и з о с о м а -
л а р д а м у р а к к а б м о д д а л а р т у п л а н и б б о р и б , « л и з о с о м а т у п л а -
н и ш к а с а л л и к л а р и » д е г а н а с о р а т л а р г а с а б а б б у л а д и .
Ф е р м е н т н и н г а в в а л д а н е т и ш м а с л и г и т у к и м а в а о р г а н л а р -
н ин г о д а т д а г и ч а и ш л а б т у р и ш и г а з а р у р б у л г а н
м е т а б о л и з м
р е а к ц и я л а р и в а о х и р г и м а у с у л о т л а р х;осил б ( / л и ш и н и с у с а й -
тириб к,уйиши м у м к и н .
М а с а л а н , м е л а н и н б у л м а с л и г и г а с а ­
б а б г и р о з и н а з а ф е р м е н т и н и н г е т и ш м а с л и г и д и р , т и р о з и н а з а
ф е р м е н т и
м е л а н и н
п р е к у р с о р и — т и р о з и н н и н г
б и о с и н т ез и
уч ун з а р у р . А ль би ни з м , т у г н л и ш д а н м е л а н и н т а н к и с л и г и с и н ­
г а р и х о д и с а л а р и н и н г а с о с и д а а н а шу ф е р м е н т е т и ш м о в ч и л и ­
ги ё т а д и .
Ф е р м е н т л а р е т и ш м а й д и г а н б у л с а ,
у л а р ту к , и ма л ар н и з а -
р а р л а й д и г а н м о д д а л а р н и и на к т и в х, ол га к е л т и р о л м а й к,ола-
ди.
М а с а л а н , п л а з м а п р о т е а з а с и н и н г а с о с и й и н г и б и т о р и ж и ­
г а р д а и ш л а н и б ч и к а д и г а н в а н е й т р о ф и л э л а с т а з а с и н и и н а к ­
т и в х о л г а к е л т и р а д и г а н а л ь ф а - 1 - а н т и т р и п с и н д и р . Г ен ни н г 
а л ь ф а - 1 - а н т и т р и п с и н к о д л а н а д и г а н н у к т а с и д а ру й б е р г а н м у ­
т а ц и я м у т а н т о к с и л и ш л а н и б ч и к и ш и г а о л и б б о р а д и , б у н д а й
о к с и л и и н г ж и г а р д а и ш л а н и б ч и к и ш и к а м а й и б к е т а д и . П л а з -
м а д а с у р и л а д и г а н ф е р м е н т м и к д о р и п а с а я д и , ш у н а р с а ней- 
т р о ф и л л а р э л а с т а з а с и н и н г е м и р у в ч а н л и г и к у ч а й и ш и г а о л и б
к е л а д и к и , б уни н г н а т и ж а с и д а а л ь в е о л а л а р д е в о р и н и н г э л а с -
т и к л и г и а й н аб , у п к а э м ф и з е м а с и п а й д о б у л и б б о р а д и .