Тиббиёт институтлари талабалари учун уцув адабиёти

П А Т О Л О Г И К А Н А Т О М И Я Н И Н Г М А З М У Н И
В А В А З И Ф А Л А Р И
Т и б б и й т а ъ л и м с и с т е м а с и в а б у лг у с и в р а ч н и н г к л и н и к та- 
ф а к к у р и н и ш а к л л а н т и р и ш д а п а т о л о г и к а н а т о м и я г а мухим 
а х а м и я т б е р и л а д и , ч у н к и б у ф а н к а с а л л и к л а р н и х а р томон- 
л а м а у р г а н а д и г а н о д а м п а т о л о г и я с и н и н г ас оси, н е г и з и д и р .
И л м и й - а м а л и й ф а н б у л м и ш п а т о л о г и к а н а т о м и я о л ди д а 
к у й и д а г и в а з и ф а л а р т у р а д и :
1) т у р л и к а с а л л и к л а р в а у л а р н и н г а с о р а т л а р и д а шу к а ­
с а л л и к л а р н и н г с т р у к т у р а в и й а с о с л а р и н и , я ъ н и о р г а н л а р ,
т у к и м а л а р в а х у ж а й р а л а р , с у б х у ж а й р а о р г а н е л л а л а р и д а
руй
б е р а д и г а н м о р ф о л о г и к У з г а р и ш л а р н и Урга ни ш;
2) к а с а л л и к л а р н и н г с а б а б л а р и в а а в ж о л и б б о р и ш шаро- 
и т л а р и н и ( э т и о л о г и я с и н и ) а н и к л а ш ;
3) к а с а л л и к л а р н и н г а в ж о л и б б о р и ш м е х а н и з м и н и (патоге- 
н е з и н и ) , ш у н и н г д е к к а н д а й б у л м а с и н б и р о н ш а к л д а рУй бер- 
г а н ж а р а ё н н и , у н и н г т у р л и д а в р л а р и , ш а к л л а р и , кл ин и к ва 
а н а т о м и к х и л л а р и н и у р г а н и ш ( п а т о к и н е з ) ;
4 ) к а с а л л и к л а р н и н г а в ж о л и б б о р и ш и м а х а л и д а к а н д а й
с т р у к т у р а у з г а р и ш л а р и б у л и ш и н и а н и к л а ш ( м о р ф о г е н е з ) ;
5 ) к а н д а й б у л м а с и н б и р о н х и л д а г и к а с а л л и к б о шл а н г а н и -
д а о р г а н и з м д а
руй 
б е р а д и г а н х и м о я л о в ч и , к о м п е н с а т о р ва
К, ИСК, АЧА Т А Р И Х И Й
М А Ъ Л У М О Т
? З Б Е К И С Т 0 Н Р Е С П У Б Л И К А С И -
Д А
П А Т О Л О Г И К
А Н А Т О М И Я ­
Н И Н Г Р И В О Ж Л А Н И Ш Т А Р И Х И

---

м о с л а ш т и р у в ч и
ж а р а ё н л а р н и н г
с т р у к т у р а
а с о с л а р и н и
Урганиш;
6) 
д о р и п р е п а р а т л а р и т а ъ с и р и о с т и д а ё к и и н с о н л а р т ур- 
м у ш ш а р о и т л а р и н и н г у з г а р и ш л а р и т а ъ с и р и б и л а н к а с а л л и к ­
л а р н и н г
к л и н и к - а н а т о м и к
м а н з а р а с и д а
р у й
б е р а д и г а н
у з г а р и ш л а р н и т а х л и л к и л и ш ( и н д у к ц и я л а н г а н п а т о м о р ф о з
ёки т а б и и й , с п о н т а н п а т о м о р ф о з ) .
О д а м д а у ч р а й д и г а н к а с а л л и к л а р н и н г с т р у к т у р а в и й а с о с ­
л а р и о р г а н и з м , ор га н , т у к и м а л а р , х у ж а й р а л а р , х у ж а й р а и ч и ­
д а г и с т р у к т у р а л а р ва м о л е к у л а л а р д о и р а с и д а у р г а н и л а д и .
Х а р бир х а с т а л и к б ут у н о р г а н и з м н и уз к а б з и г а о л а д и г а н
к а с а л л и к б ули б , б у н д а х а м м а о р г а н в а с и с т е м а л а р у ш а п а т о ­
л о г и к ж а р а ё н к о м и г а т о р т и л а д и . К а с а л л и к л а р н и ш у н у к т а и
н а з а р д а н у р г а н и ш к а с а л л и к д а в о м и д а о р г а н в а с и с т е м а л а р -
нинг у з а р о к а н д а й а л о к а д а б у л и ш и н и а н и к л а б , т у р л и к а с а л ­
л и к л а р н и н г у т и ш и д а г и м а ъ л у м
б о с к и ч л а р н и б е л г и л а ш , шу 
б о с к и ч л а р д а н х а р б и р и д а а с о с и й р о л н и у й н а й д и г а н к о н у н и -
я т л а р н и б и л и б о л и ш г а и м к о н б е р а д и .
Айни 
в а к т д а
к а с а л л и к н и н г
а с о с и д а
ё т г а н
с т р у к т у р а
у з г а р и ш л а р и д а г а л
ва 
к а т т а ,
о д д и й
к у з г а
к у р и н а д и г а н
б у л и ш и м у м к и н ( а н а т о м и к У з г а р и ш л а р ) . Л е к и н у л а р м а й д а ,
куз и л г а м а й д и г а н , ф а к а т м и к р о с к о п б и л а н т е к ш и р и л г а н д а г и -
на т о п и л а д и г а н б у л и ш и м у м к и н .
Э л е к т р о н м и к р о с к о п и я н и н г к е н г ж о р и й э т и л и ш и т у к и м а ­
л а р , о р г а н л а р ва х у ж а й р а л а р д а рУй б е р а д и г а н с у б м и к р о с к о -
п ик с т р у к т у р а у з г а р и ш л а р и н и У р г а н и ш г а и м к о н б е р а д и . К а ­
с а л л и к н и н г а с о с и д а ё т а д и г а н у з г а р и ш л а р ф а к а т г и н а м о л е к у ­
л а л а р д о и р а с и д а б у л и ш и х а м м у м к и н . М а с а л а н , у р о к с и м о н -
х у ж а й р а л и а н е м и я г а а с о с а н г е м о г л о б и н м о л е к у л а с и н и н г ту- 
з и л и ш и д а руй б е р а д и г а н у з г а р и ш л а р с а б а б б у л а д и . У р о к с и -
мон э р и т р о ц и т л а р г е м о г л о б и н и н о р м а л э р и т р о ц и т л а р г е м о г -
л о б и н и д а н шу б и л а н ф а р к к и л а д и к и , у н и н г р- з а н ж и р и д а 6- 
х о л а т д а б у л а д и г а н г л ю т а м и н а т к и с л о т а в а л и н б и л а н а л м а -
ш и н и б к о л а д и .
Б у н д а н т а ш к а р и , ш у н д а й к а с а л л и к л а р х а м б о р к и ( м а с а ­
л а н , р у х ий к а с а л л и к л а р ) , у л а р д а м а ъ л у м к л и н и к с и м п т о м а ­
т и к а б у л г а н и б и л а н , с у б м и к р о с к о п и к у з г а р и ш л а р н и х а м т о ­
п иб
б у л м а й д и ,
б у н д а й
х о д и с а л а р н и
и л г а р и
« о р г а н и к »
у з г а р и ш л а р б и л а н б и р г а д а в о м э т и б б о р м а й д и г а н « с о ф ф у н к ­
ц и о н а л у з г а р и ш л а р » д е б х и с о б л а н а р э ди . Х о з и р р у х и й к а с а л ­
л и к л а р м а х а л и д а к у р и л а д и г а н « ф у н к ц и о н а л У з г а р и ш л а р »
а с о с и д а
н о р м а л
н ер в
х у ж а й р а л а р и н и н г
ф а з о д а
о д а т д а н
т а ш к а р и , я ъ н и н о н о р м а л ж о й л а ш у в и ё т а д и д е б т а х м и н к и л и ­
н а д и (Д . С. С а р к и с о в , 1994).
I

---

П а т о л о г и к а н а т о м и я ю к о р и д а а й т и б у т и л г а н в а з и ф а л а р и -
ни х а л к и л и ш й у л и д а у ч т а ас о си й т е к ш и р и ш у с у л л а р и д а н
ф о й д а л а н а д и : а у т о п с и я , б и о п с и я , и нс он д а у ч р а й д и г а н к а с а л -
л и к л а р н и и лм и й т а ж р и б а д а в у ж у д г а к е л т и р и ш .
А у т о п с и я ( с е к ц и я , м у р д а н и ёриш, о б д у к ц и я ) — у л г а н ки- 
ш и д а б у л и б у т г ан с т р у к т у р а у з г а р и ш л а р и н и ( а н а т о м и к , г и с ­
т о л о г и к ,
э л е к т р о н
м и к р о с к о п и к
у з г а р и ш л а р н и )
а н и к л а ш
м а к с а д и д а ун ин г м у р д а с и н и ё р и б т е к ш и р и ш д и р .
Т а б о б а т и лм и ва а м а л и й с о г л и к н и с а к л а ш и ш и д а аутопси- 
я н и н г а х а м и я т и к у й и д а г и л а р б и л а н б е л г и л а н а д и :
1) а у т о п с и я и н с о н н и н г ф у н к ц и о н а л - с т р у к т у р а т у з и л и ш и г а ,
у н и н г х а ё т и й ф у н к ц и я л а р и в а к а с а л л и к ж а р а ё н л а р и н и н г
м о х и я т л а р и г а м а т е р и а л и с т и к к а р а ш л а р п а й д о к и л и ш д а к а т ­
т а р о л н и уй н а йд и.
2) м у р д а н и ё р и б т е к ш и р и б к у р и ш б и л и м л а р н и о ш и р и ш
ж и х а т и д а н о л г а н д а к а т т а а х а м и я т г а э г а д и р . Ч у н к и инсон па- 
т о л о г и я с и с о х а с и д а о р г а н , с и с т е м а , т у к и м а л а р , х у ж а й р а л а р
в а с у б х у ж а й р а л а р д о и р а л а р и д а г и б и л и м л а р н и т у п л а б бо- 
р и ш г а ё р д а м б е р а д и .
3) а у т о п с и я у т к а з и ш к л и н и к д и а г н о з н и п а т о л о г о а н а т о м и к
д и а г н о з л а р г а с о л и ш т и р и б к у р и ш г а , б е м о р н и к л и н и к а д а тек- 
ш и р и ш д а йул к у й и л г а н к а м ч и л и к л а р н и а н и к л а б о л и ш г а , кон- 
с е р в а т и в ва о п е р а ц и я й у л и б и л а н к и л и н г а н д а в о у с у л л а р и н и
т а х л и л к и л и б ч и к и ш г а , в р а ч х а т о л а р и н и ( д и а г н о с т и к х а т о-
л а р , д а в о л а ш н и н г т е х н и к а с и в а т а к т и к а с и д а г и х а т о л а р , тиб- 
б и й ё р д а м н и т а ш к и л э т и ш д а г и х а т о л а р н и ) а н и к л а б о л и ш г а
ё р д а м б е р а д и .
4) у л и м х о д и с а с и н и р е т р о с п е к т и в т а р з д а т а х л и л к и л и б
ч и к и ш в р а ч н и н г д а в о л а ш ф а о л и я т и у с т и д а н и л м и й н а з о р а т
о л и б б б р и ш г а и м к о н т у г д и р а д и .
5) а у т о п с и я т и б б и й т а ъ л и м б е р и ш ва в р а ч л а р м а л а к а с и н и
о ш и р и ш д а м у х и м у р и н д а т у р а д и .
6) м у р д а л а р н и ё р и б т е к ш и р и б к у р и ш к а с а л л а н и ш ва у л и м
х о л л а р и н и н г с т р у к т у р а с и н и а к с э т т и р а д и г а н м а ъ л у м о т л а р н и
т у п л а б б о р и ш г а й у л о ч а д и к и , бу н а р с а с о г л и к н и с а к л а ш ор- 
г а н л а р и и шини р е ж а л а ш т и р и ш г а и мкон б е р а д и .
7) а у т о п с и я с а н и т а р и я - э п и д е м и о л о г и я ж и х а т и д а н к а т т а
а х а м и я т г а э г а д и р , ч у н к и и н ф е к ц и о н к а с а л и к л а р н и а н и к л а б
о л и ш г а ва шу й ул б и л а н у л а р н и н г т а р к а л и б к е т и ш и г а ( э п и -
д е м и я л а р , п а н д е м и я л а р б о ш л а н и ш и г а ) й ул к у й м а й д и .
8) м у р д а л а р н и ё р и б т е к ш и р и ш т у ф а й л и к а с а л л и к л а р н и н г
м о р ф о г е н е з и б и л а н п а т о г е н е з и н и у р г а н и ш м у м к и н б у ла д и .
9) а у т о п с и я у н ч а м а ъ л у м б у л м а г а н ва к а м у ч р а й д и г а н к а -
с а л л и к л а р н и у р г а н и ш г а , я н г и н о з о л о г и к х и л л а р и н и , т а б и и й
б

---

в а д а в о г а б ог ли к п а т о м о р ф о з н и а н и к л а б о л и ш г а , п а т о м о р -
ф о з н и н г мох ия т ин и б и л иб , т у ш у н и б о л и ш г а ё р д а м б ер а д и .
Х о з и р з а м о н а в и й м о р ф о л о г и я у с у л л а р и т а л а й г и н а ю т ук-
л а р г а э р и ш г а н б у л и ш и г а к а р а м а й , м у р д а л а р н и ё р и б т е к ш и -
р и ш бугунги к у н д а х а м к а с а л л и к н и н г м о д д и й негизи туг- 
р и с и д а т а с а в в у р б е р а д и г а н а с о с и й у с у л б у л и б к о л м о в д а .