Тиббиёт институтлари талабалари учун уцув адабиёти

Б и р и н ч и б о с к и ч и ( э ртанги, и л к ш о к ) д а
ю р а к д а н отил иб 
ч и к а д и г а н к он в а а р т е р и а л б о с и м н и н о р м а л х о л д а , о д а т д а г и -
ча с а к л а б т у р и ш учун н е й р о г у м о р а л м е х а н и з м л а р и ш г а т у ­
ш а д и . Б у м е х а н и з м л а р к у й и д а г и л а р н и уз и чи га о л а д и : 1) ба- 
р о р е ц е п т о р л а р р е ф л е к с л а р и ;
2
) к а т е х о л а м и н л а р н и н г а ж р а ­
л и б ч и к и ш и ; 3) р е н и н - а н г и о т е н з и н у к и н и н г ф а о л л а ш у в и ;
4) а н т и д и у р е т и к г о р м о н а ж р а л и б ч ик иши; 5) с и м п а т и к нерв 
с и с т е м а с и н и н г у м у м а н ж о н л а н и ш и . А н а шу м е х а н и з м л а р таъ -
си р у т к а з и ш и н а т и ж а с и д а т а х и к а р д и я б о ш л а н и б , п е р и ф е р и к
т о м и р л а р й у л и т о р а я д и ( в а з о к о н с т р и к ц и я ) в а б у й р а к л а р
с у ю к л и к н и б и р к а д а р с а к л а б к о л а д и . Ш о к н и н г бу б ос к и ч и д а
ю р а к н и и н г т о ж т о м и р и б и л а н м и я а р т е р и я л а р и с и м п а т и к
н е р в с и с т е м а с и н и н г т а ъ с и р и г а к а м р о к д а р а ж а д а ж а в о б бери- 
шини, ш у м у н о с а б а т б и л а н б у т о м и р л а р н и н г а р з и м а с д а р а ­
ж а д а т о р а й и ш и в а ю р а к х а м д а м и я с и н г а р и х а ё т у ч у н мухим 
о р г а н л а р н и н г к о н б и л а н т а ъ м и н л а н и ш и н о р м а
а т р о ф и д а
с а к л а н и б к о л и ш и н и а й т и б у т и ш к е р а к . Б у б о с к и ч д а шокни 
т е р а п е в т и к д о р и - д а р м о н й у л и б и л а н к а й т а р с а б у л а д и .
Б о р д и ю , ч о р а к у р и л м а й д и г а н б у л с а , шок з у р а й и б б о р а д и ­
г а н
и к к и н ч и б о с щ и ч и г а
у т и б к е т а д и , б у н д а х а ё т у ч у н мухим 
о р г а н л а р д а г и п о к с и я б о ш л а н а д и . Ю з а г а к е л г а н к и с л о р о д ка-

---

м о м а д и х у ж а й р а и чи д а г и а э р о б н а ф а с ж а р а ё н л а р и н и с у с а й ­
т и р и б , а н а э р об г л и к о л и а н и
ку
? ^
т
й р а д и . Ш у н и н г н а т и ж а с и д а
о р т и к ч а м и к д о р д а сут к и с л о т а х о с и л б у л и б , а ц и д о з х о л а т и
ю з а г а к е л а д и . Т у к и м а л а р д а г и p H н и н г п а с а й и ш и в а з о м о т о р
р е а к ц и я н и у з г а р т и р и б кУяди, арГг?ртГОЛ#Л^‘' к ё н г а й и б , м и к р о -
ц и р к у л я т о р у з а н д а к о н т у п л а н и б к о л а д и . ^ Б у н и н г н а т и ж а с и д а
ю р а к д а н о т и л и б ч и к а д и г а н к о н м и к д о р и к а м а й и б к е т и ш и б и ­
л а н бир к а т о р д а э н д о т е л и а л х у ж а й р а л а р а н о к с и я т у ф а й л и
б и р к а д а р з а р а р л а н а д и , к уп т о м и р л а р и ч и д а к о н к у й и л и б
к о л и ш с и н д р о м и Д В С - с и н д р о м и б о ш л а н а д и . Т р о м б о к с а н Аг 
а ж р а л и б ч и к и ш и т р о м б о ц и т л а р а г р е г а ц и я с и г а й у л о ч а д и, бу- 
н и н г
н а т и ж а с и д а
м и к р о ц и р к у л я т о р
у з а н д а н
к о н
ю р и ш и
к и й и н л а ш а д и ( о к к л ю з и я ) . О р г а н и з м д а г и п о к с и я з у р а й и б б о р и ­
ши м у н о с а б а т и б и л а н х а ё т учун м у х и м о р г а н л а р ф у н к ц и я с и
и з д а н ч ик ад и. О д а м н и н г эси к и р а р л и - ч и к а р л и б у л и б , д и у р е з
к а м а й и б к е т ад и .
А н а шу п а й т д а н б о ш л а б ш о к н и н г к а й т м а с , I I I б о с к и ч и
б о ш л а н а д и . Х, амма х у ж а й р а л а р д а г и п о к с и я б о ш л а н и б , а ц и ­
доз ю з а г а к е л и ш и л и з о с о м а л ф е р м е н т л а р а ж р а л и б ч и к и ш и г а
с а б а б б ула ди , бу н а р с а ш о к ' х о л а т и н й ' б ' а т Т а р муНПГуллашти- 
р а д и . И ш е м и я т у ф а й л и з а р а р л а н г а н м е ъ д а о с т и б е з и ю р а к
м у с к у л и ф а о л и я т и н и б уг и б к у я д и г а н м о д д а и ш л а б ч и к а р а
б о ш л а й д и . И н г и ч к а и ч а к ш и л л и к п а р д а- с и и ш е м и я с и и ч а к
ф л о р а с и н и н г к о н г а у т и ш и г а й ^ л о ч а д и к и , б у н а р с а г и п о в о л е ­
мик ш о к у ст и га э н д о т о к с и к шо к к у ш и л и ш и г а с а б а б б у л и ш и
м у м к и н . Ш о к н и н г м а н а шу б о с к и ч и д а б у й р а к к а н а л ч а л а р и
б и р д а н н е к р о з г а у ч р а ш и ( н е к р о т и к н е ф р о з б о ш л а н и ш и ) м у н о ­
с а б а т и б и л а н с и й д и к а ж р а л и ш и , я ъ н и д и у р е з ( п е ш о б ) б а т а -
мом т у х т а б к о л а д и .
П а т о л о г и к а н а т о м и я с и . Ш о к н и н г а с о с и й п а т о л о г о а н а т о м и к
б е л г и л а р и к у й и д а г и л а р д и р :
1
) т о м и р л а р д а к о н н и н г с у ю к
х о л д а ту р иб к о л и ш и ,
2
) к о н н и н г к у п ж о й д а т о м и р л а р и ч и д а
и виб к о л и б , г е м о р р а г и к с и н д р о м б о ш л а н и ш и , 3) к о н о к и м и д а
ш у н т х о д и с а с и ю з а г а к е л и ш и , 4) к о н н и н г м и к р о ц и р к у л я т о р
У з а н д а т у п л а н и б к о л и ш и , 5) о р г а н л а р н и н г ц и р к у л я т о р - г и -
п о к с и к з а р а р л а н и ш и .
Ш о к д а к он и в и ш и д а и ш т и р о к э т а д и г а н б а р ч а о м и л л а р
с а р ф л а н и б ке ти ш и , я ъ н и и с т е ъ м о л к о а г у л о п а т и я с и р у й б е р и -
ши 
т у ф а й л и
к о н
с у ю к
х о л а т д а
т у р и б
к о л а д и .
Ш о к д а
к У р и л а д и г а н ф и б р и н о л и з х о д и с а с и к о н и в и ш и г а к а р ш и т а ъ ­
сир к у р с а т у в ч и с и с т е м а ф а о л л и г и н и н г о д а т д а н т а ш к а р и к у ­
ч а й и б к е т иш и о к и б а т и д и р д е б х а м т а х м и н к и л и н а д и . М и к р о ­
ц и р к у л я т о р у з а н д а к о н н и н г й и г и л и б к о л и ш и м а к р о с к о п и к
ж и х а т д а н о л г а н д а ички о р г а н л а р н и н г к о н б и л а н н о т е к и с , х а р
хил д а р а ж а д а т у л и ш и б т у р и ш и в а г и п о в о л е м и я а л о м а т л а р и
к у з г а т а ш л а и и ш и , я ъ н и ю р а к н и н г « б у ш а б » к о л и ш и , й и р и к ве-

---

н а л а р д а
а р з и м а с
м и к д о р д а
кон 
б у л и ш и
б и л а н
н а м о ё н
б у л а д и . Б у й р а к л а р ю к с т а м е д у л л я р з о н а с и в а п и р а м и д а л а р и
к о н г а ж у д а т у л и б - т о ш и б т у р г а н и х о л д а п у с т л о к к а в а т и н и н г
о к а р и б т у р и ш и б у й р а к л а р д а к он о к и м и ш у н т л а н г а н и д а н д а -
р а к б ер а д и .
М и к р о с к о п и к т е к ш и р и ш д а т о м и р л а р й у л и д а э р и т р о ц ит-_
л а р н и н г б и р - б и р и г а ё п и ш и б , а г р е г а т л а н и б к о л г&шл—к у з г а
т а ш л а н а д и . Б у н д а к а т т и к к и н а эритргщетт~
2
Р р ё г а т и б и л а н т о ­
м и р д е в о р и у р т а с и д а п л а з м а б и л а н т у л и б т у р г а н ж о й к о л а ­
ди. С л а д ж - ф е н о м е н д а э р и т р о ц и т л а р к а т т и к ё п и ш и б т у р г а н и -
г а к а р а м а й у л а р н и н г п у с ти с а к л а н и б к о л а д и . Ш о к д а с л а д ж -
ф е н о м е н д а н т а ш к а р и с т а з м а н з а р а с и к у з а т и л а д и к и , б у н д а 
т о м и р л а р н и н г к е н г а й и б к е т г а н й у л и ш а к л и у з г а р г а н э р и т р о ­
ц и т л а р б и л а н т у л и б т у р а д и . П л а з м а к а м , э н д о т е л и й б у р т и б
ч и к к а н б у л а д и . С т а з у з о к д а в о м э т г а н и д а э р и т р о ц и т л а р к и с-
м а н г е м о л и з г а у ч р а б , п е р и в а с к у л я р о р а л и к т у к и м а г а п л а з м а
с и з и б
ч и к а
б о ш л а й д и .
Т о м и р л а р д а н
п л а з м а
о м и л л а р и
ч и к и ш и м у н о с а б а т и б и л а н т р о м б л а р х о с и л б у л м а й д и .
Ш о к к а х а ё т у ч у н м у х и м о р г а н л а р н и н г ц и р к у л я т о р - г и -
п о к с и к т а р з д а з а р а р л а н и ш и х а р а к т е р л и д и р . Ч у н о н ч и ,