Тиббиёт институтлари талабалари учун уцув адабиёти

М а х а л л и й ве н о з тулацонлик (ги п е р е м и я ). 
М а х а л л и й в е ­
н о з г и п е р е м и я м а ъ л у м б и р о р г а н ёки тана к,исм ига одатдаги-
д а н ё х у д с а л к а м к,он к е л и б турган х о л д а Quia ж о й д а н к,он
о ц и б кет иш и к ,и й и н л а ш и б д о л г а н п а й т л а р д а б о ш л а н а д и .
М а х а л л и й в ен оз г и п е р е м и я г а к о л л а т е р а л в ен оз г и п е р ем и я 
м и с о л
б у л а д и ,
у 
а с о с и й
в е н а
т о м и р л а р и д а н
к о н окиш 
х а р а к а т и к и й и н л а ш г а н и д а в е н а л а р г а , м а с а л а н , <у с м а, асцит 
с у ю к л и г и т а з й и к и д а н т у ш и б т у р г а н б о с и м й у к о л и б к е т г а н и д а
х а м б о ш л а н и ш и м у м к и н . В е н о з г и п е р е м и я м а н а ш у и к к а л а
х о л д а х а м х а в ф л и д а р а ж а д а к о н к е т и ш и г а с а б а б б у л а олади,
м а с а л а н , ж и г а р ц и р р о з и д а к и з и л у н г а ч н и н г к е н г а й и б кетган 
в а ю п к а л а ш и б к о л г а н в е н а л а р и д а н к о н к е т и ш и ш у л а р жум- 
л а с и д а н д и р . В е н а л а р т р о м б о з и х а м м а х а л л и й г и п е р е м и я г а
о л и б к е л и ш и м у м к и н . К, оп ка_ в е н а т р о м б о з и м е ъ д а - и ч а к йули 
в е н а л а р и н и н г к о н г а т у л и б т о ш и б к е т и ш и г а о л и б б о р а д и . Ж и - 
13Р_-Ведалари я л л и г л а н и б , у л а р д а т р о м б о з п а й д о б у л и ш и (об- 
л и т е р а ц и я л о в ч и т р о м б о ф л е б и т ё к и Б а д д и — К и а р и с и н д р о м и )
ж и г а р д а в ен оз г и п е р е м и я бошлани(ГПС'Мускатсимон жи г ар ) ,
к е й и н ж и г а р н и н г м у с к а т с и м о н ц и р р о з и п а й д о б у л и ш и г а олиб 
к е л а д и .
У м у м и й в е н о з г и п е р е м и я к,он а й л а н и ш и н и н г у м у м а н бу-
з и л г а н и н и а к с эттиради.
К,он а й л а н и ш и н и н г у м у м и й б у з и л и ш и
бут ун к,он т омирлар
ф у н к ц и я с и и з д а н чик,к,анда к у з а т и л а д и в а ю р а к д а н х а Р ми-
нут да о т и л и б ч и к а д и г а н щон м и ц д о р и , я ъ н и дак,ик;алик к,он
у а ж м и , а й л а н и б ю р г а н к,он ха ж м и , к,оннинг б и р д а в р а а й л а ­
н и б чик,иш вак,ти (к,он з а р р а с и н и н г катта к,он а й л а н и ш доира-
с и н и б о с и б у т а д и г а н вак,ти) р з г а р и ш и б и л а н б и р г а давом
этади.
О р г а н и з м д а к о н н и н г т а к с и м л а н и ш и х а м у з г а р и б к о л а ­
ди, н а т и ж а д а о р г а н л а р н и н г к о н б и л а н т а ъ м и н л а н и ш и ва 
ф у н к ц и я л а р и у р т а с и д а г и м у в о ф и к л и к б у з и л а д и .
Б у т у н
о р г а н и з м
д о и р а с и д а
к он
а й л а н и ш и н и н г
издан 
ч и к и ш и ю р а к в а т о м и р л а р д а г и ф у н к ц и о н а л ва с т р у к т у р а
у з г а р и ш л а р и г а ( ю р а к в а т о м и р л а р е т и ш м о в ч и л и г и ) , упка,
н е р в с и с т е м а с и д а г и ф у н к ц и о н а л ва с т р у к т у р а у з г а р и ш л а р и г а

---

б о г л и к б у ла д и , шок к о н н и н г р е о л о г и к х о с с а л а р и у з г а р и б к о л ­
г а н в а к т л а р д а х а м к о н а й л а н и ш и к у з а т и л а д и .
Ю р а к етиш-
м о в ч и л и г и г а :
э н д о к а р д и т л а р ( э н д о к а р д н и н г а к с а р и р е в м а ­
т и з м т у ф а й л и я л л и г л а н и ш и ) , м и о к а р д и т л а р ( и н ф е к ц и о н в а
р е в м а т и к м и о к а р д и т л а р ) , м и о к а р д и н ф а р к т и с а б а б б у л а о л а ­
ди.
Т о м и р л а р ет иш м овчилиги
п е р и ф е р и к а р т е р и я л а р ф у н к ц и я -
си б у з и л г а н и д а т о м и р л а р м о т о р и к а с и у з г а р и б к о л г а н и д а ( т о ­
м и р л а р й у л и ни нг ф у н к ц и о н а л к е н г а й и ш и ё к и т о р а й и б к о л и ­
ши), т о м и р л а р д е в о р и д а с т р у к т у р а у з г а р и ш л а р и ( а р т е р и о ­
с к л е р о з , а т е р о с к л е р о з ) б о ш л а н и ш и , т о м и р л а р д е в о р и н и н г бу- 
т у н л а й ёки к и с м а н т и к и л и б к о л и ш и ( т р о м б о з , э м б о л и я ) н а т и ­
ж а с и д а ю з а г а к е л а д и .
К о н а й л а н и ш и н и н г у м у м и й и з д а н ч и к и ш и а й л а н и б ю р у в ч и
к о н х а ж м и н и б е л г и л а б б е р а д и г а н в е н а л а р с и г д и р у в ч а н л и к
ф у н к ц и я с и н и н г б у з и л и ш и г а ва к а п и л л я р л а р д е в о р и ф у н к ц и я -
с и н и н г а й н а ш и г а (бу н а р с а т р а н с к а п и л л я р м о д д а л а р а л м а -
ш и н у в и д а у з г а р и ш л а р р у й б е р и ш и г а о л и б к е л а д и ) а л о к а д о р
б у л и ш и му мк ин . М а с а л а н , ш о к м а х а л и д а о р г а н и з м д а а й л а ­
н и б ю р г а н к о н х а ж м и к е с к и н к а м а я д и . Б у в ен оз к о н н и н г
ю р а к к а к а й т и б к е л и ш и к а м а й и ш и г а , д е м а к , а р т е р и а л б о с и м -
н и н г п а с а й и ш и г а о л и б к е л а д и .
К о н н и н г ф и з и к х о с с а л а р и у з г а р и б к о л г а н и д а , х у с у с а н к о н
ё п и ш к о к л и г и ортиб, у к у ю к т о р т и б к о л г а н п а й т л а р д а ( а н г и д -
" р е м и я д а ) ^ О с иё в аб ос и , б о л а л а р д а б у л а д и г а н у т к и р д и с п е п -
(Гйялар, б а ъ з и м о д д а л а р д а н , м а с а л а н , ф о с г е н в а д и ф о с г е н д а н
з а х а р л а н г а н м а х а л л а р д а х а м к о н а й л а н и ш и н и н г у м у м а н и з ­
д а н ч ик иш и к у з а т и л а д и . К о н ё п и ш к о к л и г и н и н г о р т и ш и к а -
п и л л я р л а р д а кон о к и ш и с у с а й и б , х а т т о к и т у х т а б к о л и ш и г а
( с т а з г а ) х а м ол иб б о р а д и к и , бу н а р с а уз н а в б а т и д а , т у к и м а ­
л а р о з и к л а н и ш и и з д а н ч и к и б , н е к р о з б о ш л а н и ш и г а с а б а б
б у л а д и .
У п к а к а с а л л и к л а р и м у н о с а б а т и б и л а н к о н а й л а н и ш л а р и -
н и н г у м у м и й б у з и л и ш и х а р х и л с а б а б л а р г а а л о к а д о р п н е в м о -
с к л е р о з л а р , у п к а д а б о ш л а н г а н с у р у н к а л и я л л и г л а н и ш ж а р а ё н ­
л а р и , с ил м а х а л и д а к у з а т и л а д и .
К о н а й л а н и ш и н и н г у м у м и й б у з и л и ш и д а к у й и д а г и л а р м а ъ ­
л у м а х а м и я т г а эга:
1
) в е г е т а т и в н е р в с и с т е м а с и ф а о л и я т и -
н и н г и з д а н чикиши,
2
) и ч к и с е к р е ц и я б е з л а р и ф у н к ц и я с и н и н г
б у з и л и ш и , 3) о р г а н и з м д а б и о л о г и к ф а о л м о д д а л а р ( а д р е н а ­
л и н , в а з о п р е с с и н , т и р о к с и н в а б о ш к а л а р ) с и н т е з и в а а л м а ш и -
н у в и б у з и л и ш и ( б у н и н г н а т и ж а с и д а п е р и ф е р и к т о м и р л а р д е ­
в о р и тонуси у з г а р и б , у м у м и й п е р и ф е р и к а р т е р и а л б о с им
к у т а р и л а д и ёки п а с а й и б к е т а д и ) .
К о н а й л а н и ш и у м у м а н б у з и л г а н и д а к о м п е н с а т о р ж а р а ё н ­
л а р б о ш л а н а д и , б у л а р н и и к к и т у р г а б у л и ш м у м к и н :
1
) т у з и -
л и ш у з г а р и ш л а р и б и л а н б и р г а д а в о м э т м а й д и г а н ф у н к ц и о ­

---

н а л к о м п е н с а ц и я ( м а с а л а н , у м у м и й а р т е р и а л б о с и м к у т а р и л -
г а н и д а м и о к а р д к и с к а р и ш л а р и н и н г к уч ай иш и ) ;
2
) ю р а к т о ­
м и р л а р с и с т е м а с и н и н г к а н д а й б у л м а с и н б и р о р б у л и м и д а руй 
б е р а д и г а н с т р у к т у р а у з г а р и ш л а р и г а а л о к а д о р к о м п е н с а ц и я
( м а с а л а н , г и п е р т о н и я к Т а са л л й Т Т ЩГ т о м и рл а р н и н г г и п е р т р о -
ф и я г а у ч р а ш и , а о р т а к о п к о г и с т е н о з и д а ч ап к о р и н ч а м и о к а р -
д и д а г и п е р т р о ф и я б о ш л а н и ш и а н а ш у н д а й к о м п е н с а ц и я ж у м ­
л а с и г а к и р а д и ) .
Б и р и н ч и х о л д а к о н а й л а н и ш и д а г и у ё к и бу х и л д а г и
у з г а р и ш л а р б а т а м о м б а р х а м т о п а д и , и к ки нч и х о л д а с т р у к т у ­
р а у з г а р и ш л а р и к о м п е н с а ц и я м е х а н и з м л а р и н и н г и ш и яхши- 
л а н и ш и г а ё р д а м б е р а д и , хол ос. М а с а л а н , м и т р а л к о п к о к
е т и ш м о в ч и л и г и д а к о н н и н г б и р к и с м и ч ап ю р а к б у л м а с и г а
к а й т и б к е л а д и . Б у н д а шу б у л м а б у ш л и г и н и н г к е н г а й и ш и та- 
б и а т д а н к о м п е н с а т о р б у л а д и . К е й и н ч а л и к ю р а к ч ап б у л м а с и
б у ш л и г и н и н г я н а д а к е н г а й и ш и ю р а к м у с к у л и учун к у ш и м ч а
з у р
к е л и ш и г а
с а б а б
б у л а д и ,
ч у н к и 
ю р а к
б у ш л и г и н и н г
к у н д а л а н г к е с и м и к а т т а л а ш г а н и д а м и о к а р д к е р а к л и д а р а ж а ­
д а б о с и м х о с и л к и л и ш уч ун к у ч л и р о к к и с к а р и ш г а м а ж б у р
б у л а д и . Б у м и о к а р д н и н г г и п е р т р о ф и я л а н и ш и г а о л и б к е ла д и .
Б ^ л м а б у ш л и г и н и н г к е н г а й и ш д а д а в о м э т и ш и м и о к а р д н и н г
к о н б и л а н т а ъ м и н л а н и ш и ё м о н л а ш у в и г а с а б а б б у л а д и , бу- 
н ин г н а т и ж а с и д а ю р а к к и с к а р и ш л а р и з а и ф л а ш и б б о р а д и ва 
ю р а к ф а о л и я т и д а д е к о м п е н с а ц и я х о л а т л а р и б о ш л а н а д и . Б у н ­
д а й ш а р о и т л а р д а ю р а к к о н н и к и ч и к к о н а й л а н и ш д о и р а с и д а н
к а т т а к о н а й л а н и ш д о и р а с и г а в а а к с и н ч а , х а й д а б б е р а о л м а й
к о л а д и , н а т и ж а д а в ен оз к о н у м у м а н д и м л а н и б б о р а д и . Айни 
в а к т д а ч ап к о р и н ч а е т и ш м о в ч и л и г и устун т у р г а н б у л с а , ве ­
ноз кон" к у п р о к к и ч и
1
Г к о н а й л а н иш д о и р а с и д а , Унг к о р и н ч а
' ё т й ш м о в ч и л и г и д а э с а к а т т а кон~~айланиш ДоИрасйДа д и м л а ­
н иб колгщГ~~УтТГир ю р а к е т и ш м о в ч и л и г и ~ Т м и о к а р д и ж Ь а р к т и .
'yTKiip ю р а к д е к о м п е н с а Д и я с и ; у т к и р веноз г и п е р е м и я б о ш л а ­
н и ш и б и л а н ' б и р г а д а в о м э т а д и .
С у р у н к а л и ю р а к е т и ш м о в ч и л и г и ю з а г а к е л и ш и д а уч д а в р
т а ф о в у т к и л и н а д и : I д а в р и о д а м т и нч т у р г а н м а х а л д а г е м о ­
д и н а м и к а в а о р г а н л а р и н и н г ф у н к ц и я л а р и а й н и м а й д и г а н бош- 
л а н г и ч д а в р , Д ^ ^ д а в р и — к и ч и к в а к а т т а к о н а й л а н и ш д о и р а ­
с и д а к о н д и м л а н и ш и г а хос б е л г и л а р б и л а н т а ъ р и ф л а н а д и ,
I I I д а в р и д и с т р о ф и к д а в р б у л и б , г е м о д и н а м и к а , м о д д а л а р
а л м а ш и н у в и в а о р г а н л а р ф у н к ц и о н а л х о л а т и н и н г к у п д а р а ­
ж а д а б у з и л и ш и б и л а н а ж р а л и б т у р а д и . Б у д а в р о р г а н л а р д а
к а й т м а с с т р у к т у р а у з г а р и ш л а р и р у й б е р и ш и б и л а н т а ъ р и ф ­
л а н а д и . С у р у н к а л и ю р а к е т и ш м о в ч и л и г и д а б а р ч а и ч к и о р г а н ­
л а р д а в е н о з к о н с у р у н к а с и г а д и м л а н и б б о р а д и .
П а т о л о г и к а н а т о м и я с и . В е н о з к о н д и м л а н и ш и т у к и м а л а р ­
д а г и п о к с и я б о ш л а н и ш и г а о л и б к е л а д и , ш у н и н г н а т и ж а с и д а

---

о р г а н ва т у к и м а л а р д а к у й и д а г и п а т о л о г и к ж а р а ё н л а р а в ж
о л и б б ор ад и:
1
) п л а з м о р р а г и я ,
2
) ш и ш к е л и ш и в а к о н к у й и л и ­
ши, 3) д и с т р о ф и я ва н е к р о з, 4) а т р о ф и я , 5) о р г а н л а р д а б о ш ­
л а н а д и г а н с к л е р о т и к у з г а р и ш л а р .
С у р у н к а л и г и п о к с и я д а о р г а н л а р д а б и р и к т и р у в ч и т у к и м а
у с и б к е т ш и ф и б р о б л а с т л а р т о м о н и д а н
т р о п о к о ^ п я р р н г и н -
т е з л а н и б ч и к и ш и н и н г к у ч а й и ш и г а б о г л и к д и р . Б у н д а п а р е н х и- 
м а н и н г х а л о к б у л г а н э л е м е н т л а р и у Р н и Да ф и б р о з т у к й м а
п а й д о б у ла д и , шун ин г н а т и ж а с и д а о р г а н в а т у к и м а л а р зич 
т о р т и б , к а т т и к л а ш и б к о л а д и .