Thesis · July 019 doi: 10. 6084/ figshare. 14381348. v1 Citations reads 740 author: Some of the authors of this publication are also working on these related projects

DorNII urgichi bilan gruntlarning mustaxkamligi va zichligini aniqlashni 
tezlashtirilgan usuli
Avtomobil yo‘llarining yo‘l poyini sifati, dala sharoitida aniqlanishi uchun 
uzoq vaqtni talab qiladigan zichlashtirish koeffistienti bilan baholanadi. Bundan 
tashqari aniqlangan bu ko‘rsatkich qurilgan yo‘l poyining mustaxkamligini 
loyihadigisi bilan solishtirib bo‘lmaydi, buning uchun gruntlarning amaldagi 
elastiklik modulini
А
Э
Е
bilish kerak.
Nomogramma (1.6-rasm) dan dala sharoitida DorNII urgichini (1.7-rasm) 
urilish soni 
N
O‘R
va gruntni nisbiy namligi 
W
NIS
ga qarab zichlashtirish 
koeffitsienti K
zich
bilan birgalikda yo‘l poyini elastiklik moduli 
ni aniqlash 
mumkin. Bu xolatda yo‘l poyi mustaxkamligi kriterisi bo‘ladi: 
1) zichlashtirish koeffitsienti 
О
z
К


=
; 2) nisbiy namlik
О
W
W
Wnis
=
, 
Elastiklik moduli Zichlanganlik koeffitsienti 
1.6-rasm. Gruntlarni zichlashtirish koeffitsienti va elastiklik modulini nisbiy 
namlikka qarab aniqlash nomogrammasi 
A) 0.20-0.40; B) 0.41-0.50; V) 0.51-0.60; G) 0.61-0.70; D) 0.71-0.80. 
Magistrlik_Dissertatsiyasi_Soataliyev R.R.

---

22 
1.7-rasm. DorNII urgichini umumiy ko‘rinishi 
bu erda: 
γ
,
γ
o
– grunt skeletini amaldagi xajmiy og’irligi va standart 
zichlashtirishdagi maksimal qiymatlari, kg/m
3
; 
W
,
 
О
W
 
- gruntni amaldagi namligi va 
oquvchanlik chegarasidagi namligi.
Nomogrammadan yo‘l poyida suglinok va supesli gruntlarni zichligi va 
mustaxkamligini aniqlashda foydalaniladi. Yo‘l poyi barxan qumlaridan 
qurilgan bo‘lsa ko‘rsatilgan ko‘rsatkichlar uchun quyidagi oddiy ifoda taklif 
etiladi 
a
e
Е
=7.5
 N
O‘R
, MPa. (1.3) 
Taklif etilgan tezlashtirilgan usul quyidagi xollarda qo‘llanadi: 
-yo‘l poyini qurish jaroyonida gruntlarni zichligini nazorat qilishda; 
-tayyor yo‘l poyini qabul qilishda; 
-foydalanilayotgan avtomobil yo‘llarini tadqiqot qilishda. 
Ish ma’lum bir ketma-ketlikda bajariladi. Avval laboratoriya sharoitida 
gruntni donadorligi, uni plastikligi va maksimal zichligi 
γ
o
aniqlanadi. Keyin dala 
sharoitida namligi 
W
(ko‘z bilan chamalab yoki Kovalev asbobida), nisbiy namligi 
Magistrlik_Dissertatsiyasi_Soataliyev R.R.

---

23 
О
W
W
Wnis
=
va DorNII urgichi bilan oralig’i 0.10-0.15 m dan kam bo‘lmagan uchta 
nuqtada o‘rtacha urilish soni 
N
O‘R
aniqlanadi. 
Nomogrammadan o‘rtacha urilish soni 
N
O‘R 
va nisbiy namlik
Wnis
ni 
belgilab, zichlashtirish koeffitsienti 
Кz
va elastiklik moduli 
a
e
Е
aniqlanadi, ularni 
me’yoriy (loyihada keltirilgan) ko‘rsatkichlar bilan solishtiriladi.