The introduction of the integrated technology to primary education

НамДУ илмий ахборотномаси - Научный вестник НамГУ 2020 йил 1-сон

 

318 

 

 

 

so`zlash  madaniyatiga  qarab  ilm  oluvchining  ichki  e`tiqodi  shakllanishi  va  bu  esa  o`z 

navbatida, o`quvchilar xulq-atvoriga ta`sir etishi mumkin.  

Boshlang`ich  sinf  o`quvchilarini  ma`naviy  –  axloqiy  tarbiyalashga  texnologik 

yondashuv integratsiyalashgan darslarni paydo bo’lishiga asos bo’ldi. Masalan:  

- fanlarning ko`payishi;  

- o`quv fanlari ko`paygan sari o`quvchilarga taqdim etiladigan bilimlar manbaining 

maydalashib ketishi;  

- o`quv rejasida takror materiallar sonining ortib ketishi;  

- o`quvchining ijtimoiy tajribasiga kirmay qolayotgan bilimlarning ko`payib borishi. 

   

O`qitish jarayonida integratsiyani qo`llash nazariyasi taraqqiyoti ilmiy pedagogik 

tushunchalar  rivoji  uchun  muhim  ahamiyatga  ega.  Integratsiya  differentsiya  bilan  uzviy 

bog`liqdir.  Bu  uzviylik  o`quvchilarda  olayotgan  bilimlarini  anglashga  bo`lgan  intilishlari 

tizimini barpo qilishlarida yaqqol namoyon bo`ladi.  

Integratsiya jarayonini boshlang`ich ta`limda joriy etish turli murakkabliklarga ega. 

Chunki  integratsiyalash  yuqori  sinflarda  ancha  qulay  kechadi.  Lekin  boshlang`ich 

sinflarda qo`llashning o`ziga xos murakkabliklari mavjud.[1]  

O`quv  materialining  ma`naviy  yig`indisini  tuzish  usullari  eslab  qolish 

qobiliyatining  muhim  xususiyatlaridan  biridir  va  ma`noli  tayanch  nuqtalarini  ajratib, 

asosiy  ma`noni  nisbatan  bilgan  narsalariga  asosan  o`zlashtiradi.[3]  Bundan  quyidagicha 

xulosa  chiqarish  mumkin.  Bir  fanga  oid  bilimlarni  o`rganish  usullarini  egallash  ikkinchi 

fanni  o`zlashtirganda  o`quvchining  analitik  –  sintetik  faoliyatini  katta  maqsadga 

yo`naltirilgan  masalalarni  yechim  xususiyatlariga  qaratiladi  va  nihoyat  umumiy  hamda 

alohida  turgan  masalalarni  amalga  oshirish,  o`qitishning  hamma  murakkab  masalalarini 

yechishga  imkon  bermaydi.  Shuning  uchun  har  bir  o`qituvchining  faol  ishi  falararo 

aloqalarni  kuchaytirish,  kengaytirish  va  chuqurlashtirishdan,  o`quvchilarni  o`qitish  va 

tarbiya qilishni uyg`unlashirishning yechimini topish muhim yo`nalishlardan biri bo`ladi 

va  ulardan  dialektik  shakldagi  fikrlashni  shakllantirishga  erishish  lozim.  Fanlararo 

integratsiya  masalasi  kam  e`tiborga  olinganligini  hisobga  olib,  shuni  aytish  mumkinki, 

integratsiya  bu  fanlar  uyg`unligini  ko`rsatuvchi  yuqori  bosqichdir.  Bu  yo`nalishda 

pedagoglar,  psixologlar  va  uslubchilar  ayrim  kuzatishlarni  olib  borishgan.  Fanlararo 

bog`liqlikning  psixologik  asoslariga  tayangan  holda  biz  integratsiyani  quyi  sinflarda 

o`zlashtirishni faollashtirish vositasi deya olamiz.  

Mamlakatimizda  ta`lim  jarayonida  pedagogik  texnologiyalarni  qo`llanishi, 

mashg`ulotlarning  rang-barang  qiziqarli  tarzda  tashkil  etilishiga  olib  kelishi  bilan  birga 

o`quv materialining chuqur o`zlashtirilishiga ham keng imkoniyatlar yaratadi. Sir emaski, 

ayni  vaqtda  maktablarimizda  an`anaviy  o`qitish  usuli  keng  tarqalgan.  Biroq  ta`lim 

sohasidagi  islohotlarni  amalga  oshirishda  an`anaviy  ta`limning  imkoniyatlari 

cheklanayotganligini,  muhim  ta`limiy  muammolar  o`z  echimini  topayotganligini,  qator 

pedagogik  tajribalar  ommalashayotganligini  ko`rishimiz  mumkin.  Bu  bilan  rivojlangan 

davlatlar  miqiyosiga  ta`lim  jarayonini  yetkazish,  kelgusida  yoshlarni  chet  davlatlarda 

ta`lim  olishga  hamda  tajriba  almashuvchi  shaxslar  qilib  voyaga  yetkazishga  erishishni 

ko`zda  tutadi.  Buning  uchun  yoshlarni  boshlang`ich  sinfdanoq  tayyorlashimiz, 

mukammal  bilim  egasi  etib  tarbiyalashimiz  lozim.  Darhaqiqat  yosh  avlodni  bilimli, 

---