The economy of enterprise

Nisbiy  ozod  qilish  aylanma  mablag’lari  hajmining  o’zgarishi  hamda  sotilgan 
mahsulot  hajmining  o’zgarishini  aks  ettiradi.  Uni  aniqlash  uchun  hisobot  yilida 
aylanma mablag’larga ehtiyojni, mahsulotni mazkur davr mobaynida sotish bo’yicha 
haqiqiy  aylanish  hamda  o’tgan  davrdagi  aylanishni  (kunlarda)  inobatga  olgan  holda 
hisoblash zarur. Ular o’rtasidagi farq ozod qilingan vositalar miqdorini beradi. 
 
Qisqacha xulosalar 
 
Hech  bir  korxona  aylanma  mablag’larsiz  faoliyat  ko’rsata  olmaydi.  Ularning 
mavjud bo’lishi har bir ishlab chiqarish jarayoni uchun majburiy element hisoblanadi. 
Korxonaning  moliyaviy  ahvoli  ko’p  jihatdan  aylanma  mablag’lardan 
foydalanish  darajasi  va  tuzilmasiga  bog’liq  bo’ladi.  Mazkur  daraja  mahsulotning 
material sig’imi, elektr sig’imi, energiya sig’imi, moddiy resurs xarajatlari va undan 
foydalanish  koeffitsienti  kabi  ko’rsatkichlarni  tavsiflaydi.  Aylanma  mablag’lardan 
foydalanish  ko’rsatkichlari  quyidagilar:  aylanish  koeffitsienti,  bir  marta  aylanish 
davomiyligi va yuklanish koeffitsienti. 
Korxonada  mahsulotning  material  sig’imini  pasaytirish  iqtisodiy  va  ijtimoiy 
jihatdan katta ahamiyat kasb etadi, chunki u quyidagilarga imkon yaratadi: 
•  ishlab chiqarish xarajatlarini sezilarli ravishda kamaytirish; 
•  korxona ixtiyorida qoluvchi foyda miqdorini oshirish; 
•  mahsulotning raqobatbardoshligini oshirish; 
•  korxonaning moliyaviy ahvolini yaxshilash.