The economy of enterprise

Консорциум
компания ва банкларнинг вақтинчалик бирлашуви 
натижасида, йирик капитал талаб қилувчи лойиҳаларни амалга ошириш ёки 
маблағни биргаликда жойлаштириш мақсадлари учун умумий келишувлар 
асосида юзага келади. Консорциум буюртмачилар олдидаги мажбуриятлар учун 
жавобгар ҳисобланади.
Хўжалик ассоциацияси
жисмоний ёки ҳуқуқий шахсларнинг ўзаро 
ҳамкорлик юритиш мақсадида кўнгилли равишда бирлашувини англатади ва 
унда бирлашувга кирувчи субъектлар ўз мустақиллигини сақлаб қоладилар. 
Корпорациялар
умумий мақсадларга эришиш, ҳамкорликда фаолият 
юритиш мақсадида бирлашиб, мустақил ҳуқуқий субъект - ҳуқуқий шахсни 
ташкил қилувчи шахслар йиғиндисини тавсифлайди. Кўпинча улар 
акциядорлик (ҳиссадорлик) жамиятлари шаклида ташкил қилинади. 
Корхоналарнинг концентрация асосида бирлашуви картел, синдикат, 
холдинг ва молия-саноат гуруҳлари кўринишида амалга оширилади. 
Ишлаб чиқариш соҳасидаги 
картеллар 
ишлаб чиқариш масалалари, 
нархлар, товарларни сотиш, ишчи кучини ёллаш ва шу каби масалалар бўйича 
келишувга асосланиб фаолият юритади. 
Интеграцининг бу шаклида корхоналар мустақилликни сақлаб қолган 
ҳолда кооперация асосида бирлашадилар. 
Синдикат – 
тижорат фаолиятини (таъминот, сотиш, нархнинг пайдо 
бўлиши) ҳамкорликда ташкил қилишга асоланган бирлашмадир. Синдикат 

---

34 
таркибига 
кирувчи 
корхоналар 
ҳуқуқий 
ҳамда 
хўжалик 
юритиш 
мустақилликларини сақлаб қоладилар. 
Трестлар
юқори даражада марказлашганлиги билан ажралиб туради. 
Унинг таркибига кирувчи корхоналар ишлаб чиқариш, тижорат ва ҳуқуқий 
мустақилликларини йўқотиб, ягона режа асосида фаолият юритади. 
Холдинглар
иштирокчиларнинг 
молиявий 
имкониятларини 
бирлаштириш ва мувофиқлаштириш ҳамда ишлаб чиқариш қувватлари билан 
ваизифаларни тезкор равишда амалга ошириш имконини берувчи 
бошқарувнинг самарали шаклини ифодалайди. 
Интеграция жараёнларини амалга оширувчи корхоналар қуйидаги 
мақсадларни кўзлайди: 
*
ресурслардан янада самаралироқ фойдаланишга эришиш; 
*
кооперация асосидаги алоқаларини янгилаш ва мустаҳкамлаш; 
*
мамлакатдаги корхоналарнинг ташқи бозорга чиқиши; 
*
ишлаб чиқаришга инвестицияларнинг янги шаклларини жалб этиш; 
*
ички ва ташқи бозордаги рақобатда муваффақият қозониш мақсадида 
нарх ва сотиш бўйича ягона сиёсат юритиш.