Texnologiyasini amalga oshiruvchi kadastr kartografiyasining avtomatlashgan sistemasi



Download 216,77 Kb.
Pdf ko'rish
bet3/3
Sana29.07.2021
Hajmi216,77 Kb.
#131702
1   2   3
Bog'liq
81-Article Text-295-1-10-20201015

Ключевые  слова:  GAT,  кадастровая  картография,  пятно,  вектор, 

семантические данные, ортофотоплан 



 

AUTOMATED SYSTEM OF CADASTRE CARTOGRAPHY 

IMPLEMENTING GAT-TECHNOLOGY IN CREATION OF CADASTRE 

MAPS AND PLANS 

 

Muzropova Fazilat Ibrokhim qizi 



"Science and Education" Scientific Journal

August 2020 / Volume 1 Issue 5

www.openscience.uz

38



KarIEE 

Mardonova Nasiba Siddikovna 



 

Abstract: The development of geographic information systems (GIS)will mainly 

depend  on  data,  hardware,  and  applications.  The  combined  use  of  GIS  and  geo-

positioning  systems  creates  new  opportunities  to  improve  data  collection  speed, 

accuracy, and productivity. Improving technical tools, in turn, leads to an increase in 

the productivity of GIS. 

Keywords:  GAT,  Cadastral  cartography,  SPOT,  vector,  semantic  data, 

orthophotoplan 



 

Ma’lumki,  karta  -  Yer  yuzasining,  boshqa  osmon  jismlarining  yoki  kosmik 

fazoning  kichiklashtirilgan,  umumlashgan,  matematik  jihatdan  aniqlangan  tasviri 

bo`lib, ma`lum tizimli shartli belgilar asosida ularda joylashgan yoki proyeksiyalangan 

obyektlarini  ko`rsatadi.  Obyekt  sifatida  kartada  tasvirlangan  ixtiyoriy  voqea  va 

hodisalar tushuniladi. 

Zamonaviy GAT – bu ko`p miqdordagi grafik va mavzuli ma`lumotlar bazasiga 

ega bo`lgan, baza asosida ish bajarish imkoniyatiga ega modelli va hisobli funktsiyalar 

bilan birlashgan, fazoviy ma`lumotlarni kartografik shaklga aylantirish, turli qarorlarni 

qabul  qilish  va  monitoring  ishlarini  amalga  oshiradigan  avtomatlashgan  tizim,  deb 

qaraladi. 

GAT maqsadiga ko`ra - ko`p maqsadli, axborot-ma`lumotnomali, monitoring va 

inventarizatsionli,  tadqiqotli,  boshqaruvli,  o`quv  ishlariga  mo`ljallangan,  nashrli  va 

boshqa yo`nalishli bo`lishi mumkin. 

Zamonaviy GIS texnologiyalarda kadastr kartalari va planlarini tuzishni amalga 

oshirishda juda samarali va to`laqonli vositalar maxsuslashtirilgan dasturiy va apparatli 

sistemalardir,  quyida  biz  ularni  kadastr  kartografiyasining  avtomatlashtirilgan 

sistemasi deb ataymiz. Kadastr kartografiyasining avtomatlashgan sistemasi (KKAS) 

avtomatlashtirilgan ishchi o`rinlarini jamlanmasini o`zida mujassamlashtirgan, hamda 

ular  lokal  hisoblash  tarmog’i  bilan  aloqada  kadastr  kartografiyasi  mahsulotini 

tuzishning  umumiy  texnologiyasiga  birlashtirilgan.  KKAS  aerofotosyomka 

materiallarini  fotogrammetrik  qayta  ishlash  bo`yicha  kameral  ishlar  kompleksini 

bajarish,  kartalarni  raqamlash,  raqamli  kartografik  ma`lumotlarni  qayta  ishlash  kabi 

qator ishlarni o`z ichiga oladi va so`nggi mahsulot sifatida: raqamli karta va planlar, 

qattiq  yuzaga  nashr  qilingan  karta  va  planlar,  raqamli  va  an`anaviy  shakldagi 

ortofotoplanlar va ortofotokartalar ishlab chiqariladi. 

Kadastr  kartografiyasining  avtomatlashgan  sistemasi  strukturasida  uchta  kichik 

sistemani ajratish mumkin: fotogrammetrik kichik sistema; karta va ortofotoplanlarni 

vektorlash  kichik  sistemasi;  raqamli  kartografik  ma`lumotlarni  qayta  ishlash  kichik 

"Science and Education" Scientific Journal

August 2020 / Volume 1 Issue 5

www.openscience.uz

39



sistemasi. Har bir ko`rsatilgan kichik sistema o`z navbatida ishchi o`rinlaridan iborat. 

Ishchi  o`rinlari  deganda  belgilangan  texnologik  jarayonlar  va  operatsiyalarni 

bajarilishini ta`minlovchi texnik va dasturiy vositalar kompleksi tushuniladi. 

Aerofotosuratlar  va  sun’iy  yo`ldoshlardan  olingan  ma`lumotlardan  ham 

geografiya  axborot  tizimlarda  foydalanish  imkoniyatlari  katta.  SPOT  sun’iy 

yo`ldoshdan olingan tasvirlar internet orqali tarqalgani tufayli muhim manba sifatida 

ishlatilishi mumkin. Turli xil yechimligidagi tasvirlar alohida turgan uylarni bir biridan 

ajratish imkon beradi va turli vazifalar yechishga mos keladi. 

Kadastr kartografiyasining avtomatlashgan sistemasini asosiy komponentlaridan 

biri raqamli kartografik ma`lumotlarni qayta ishlash kichik sistemasi (RKM) sanaladi. 

U  sistemani  so`nggi  mahsulotini  olish  uchun  kerak  bo`lgan  barcha  texnologik 

jarayonlarni bajarilishini ta`minlaydi.  



Kiruvchi materiallar va ma`lumotlar. Quyida kichik sistemada navbatdagi qayta 

ishlash uchun kiruvchi ma`lumotlar va materiallar sanab o`tilgan: 

- fotogrammetrik kichik sistemadan olingan vektorli ma`lumotlar;  

-  karta  va  ortofotoplanlarni  vektorlash  natijasi  bo`lgan  obyektlar  konturining 

vektorli  modeli  fayllari  shaklidagi  kartalarni  vektorlash  kichik  sistemasidan  olingan 

ma`lumotlar;  

-  taxeometr  yordamida  qilingan  dala  syomkalari  natijasida  olingan  kadastrli 

kartografik ma`lumotlar; 

-  turli  metodlar  bilan  olingan  obyektlar  nazorat  abrislari:  ularga 

stereofotogrammetrik  metod,  karta  va  ortofotoplanlarni  vektorlash  usuli,  dala 

syomkalari natijalari;  

-  obyektlarni  hujjatli  shaklda  va  matnli  ASCH  fayllar,  aerofotosuratlarni 

deshifrovkasi 

natijalari, 

kiritiluvchi 

kartografik 

materiallar 

ko`rinishidagi 

xarakteristikasi; 

-  agar  kichik  sistema  dasturiy  vositalari  semantik  ma`lumotlarni  kiritish 

imkoniyatlariga  ega  bo`lsa,  fotogrammetrik,  hamda  karta  va  ortofotoplanlarni 

raqamlash yordamida olingan sistemani ichki formati fayllaridagi kartalashtirilayotgan 

obyektlar haqidagi semantik ma`lumotlar; 

-  tuzilayotgan  karta  varaqlari  ma`lumotlari  (nomi,  nomenklaturasi,  burchaklar 

koordinatasi, koordinatalar sistemasi, proektsiyasi va b.);  

- raqamli ortofotoplanlar. 

Yer  kadastrini  informatsion  asosini  tuzishni  ta`minlovchi,  joydagi  yerkadastr 

ishlarini asosiy xillari bo`lib, yer inventarizatsiyasi va kadastr kartografiyasi sanaladi. 

Bu  ishlar  bir-biridan  ajralmaydi,  ular  uchun  kiritiladigan  ma`lumotlar  umumiy, 

inventarizatsiya va kadastr kartografiyasi ishlari tarkibiga kiruvchi ayrim dala ishlari 

bir vaqtda olib borilishi mumkin. Joyning inventarizatsiyasi va kadastr kartografiyasi 

"Science and Education" Scientific Journal

August 2020 / Volume 1 Issue 5

www.openscience.uz

40



bo`yicha  ishlarning  natijalari  kadastr  kartalari  va  yozma  inventarizatsion  materiallar 

shaklida ko`rsatiladi. 

 

Foydalanilgan adabiyotlar 

1. GOST  R  551353–99.  Gosudarstvenniy  standart  Rossiyskoy  Federatsii 

«Geonformatsionnoe  kartografirovanie.  Metadannie  elektronnix  kart.  Sostav  i 

soderjanie». - M.: IPK Izd-vo standartov, 1999.  

2. DeMers M. N. Geograficheskie informatsionnie sistemi. Osnovi //Per. s angl. - 

M.: Data+, 1999. - 490 s.  

3. Kadnichanskiy  S.A. GAT-tenologii  sozdaniya  kart  zemel’nix  resursov  –  M.: 

GUZ, 2005. - 104 s.  

4. Lur’e  I.K.  Geoinformatsionnoe  kartografirovanie.  Metodi  geoinfor-matiki  i 

tsifrovoy obrabotki kosmicheskix snimkov. – M.: izd-vo KDU, 2008. – 428 s.  

5. Osnovi  geoinformatiki:  V  2  kn.  //Pod  red.  V.S.Tikunova  .  -  M.:  Izd.  tsentr 

«Akademiya», 2004. Kn 1 – 352 s., Kn. 2 – 480 s.  

"Science and Education" Scientific Journal

August 2020 / Volume 1 Issue 5



www.openscience.uz

41

Download 216,77 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish