Texnologiyasida

20-Ma’ruza

Multivibrator chiqish kuchlanishi ko‘rinishini Yaxshilash va chastotasini sozlash termostobillash

Simmetrik multivibrator chostotasi , bo‘lganligi uchun uni kondensator doyimisi S ( ) ni o‘zgartirib sozlash mumkin. qarshilikni aniqlash. Tranzistorning to‘yinishidan hisoblanib qarshilik qiymatini o‘zgartirish mumkin. Uning uchun kondensator S ni o‘zgartirib chastota o‘zgarishi mumkin. Agar chastotani diskret o‘zgartirish lozim bo‘lsa xar bir chastota uchun ulab uzish orqali kondensator ulanadi. CHastotani silliq o‘zgartirish uchun qo‘shimchalar kuchlanish ulanib o‘zgaruvchan qarshilik orqali boshqariladi. (9.6-rasmga qarang). Kondensator kuchlanishigina E qiymati bilan emas E qiymati bilan aniqlanadi.
Ushbu multivibratorning kondensatorning razryadlanishi avvalgi qurilgan differensial tenglama bilan aniqlanadi.
Ushbu sxemada boshlang‘ich sharti , ga.
Klassik sxemada kondensatorning qayta zaryadlanishidagi o‘tkinchi e (1) kuchlanish bilan aniqlanadi, ushbu sxemada esa (2) kuchlanishni aniqlanadi (9.7-rasmga qarang).

9.6-rasm. CHastotasi tekis boshqariluvchi multivibratorning pritsipial sxemasi

9.7-rasm. Kondensatorning qayta zaryadlanish o‘tkinchi jarayoni

O‘kinchi jarayondan kelib chiqadiki , bundan tebranish davri va . Demak , kuchlanish qanchalik kichik bo‘lsa tebranish davri shunchalik katta va chastota multivibratorda shunchalik kichik kuchlanishni dan , gacha bo‘lishi tavsiya etiladi bunda chastota 1,5 marotaba o‘zgaradi.
Multivibrator chastotasini termostobillash.
Multivibratorning chastotasi kuchlanishga ega emas multivibratorning chastotasi nostobilligi sabab sxema elemantlarning temperaturaga nostobilligidadir. Germanilli tranzistor uchun temperatura nostobilligi kremnili tranzistor uchun shuningdek chastota nostobilligi ham 1-2 barobar kichik shuning uchun chastota nostobilligi asosan elementlarning temperatura nostobilligi bilan , . aniqlanadi.
Kondensator razryadi S sxemasi Si – tranzistori uchun quyidagi (9.8-rasm), ko‘rinishda bo‘ladi. Agarda hisobga olinmasa germanili tranzistorlar uchun ni inobatga olinmasa bo‘lmaydi. Va sxema 9.9-rasmdagidek bo‘ladi.
Bunda kondensatordan .
tok temperaturaga bog‘liqligidan (eksponensial qonun) .

9.8-rasm. Kremlili tranzis- 9.9-rasm. Germanili

torlar uchun kondensatorning tranzistorlar kondensator-
razryadlash sxemasi ning razryadlash sxemasi
, bo‘lganidan multivibrator tebranish davri va chastotasi temperaturaga bog‘liq . Demak chastotaning nostobilligi asosiy sababi germanili tranzistorda B-K yopiq tranzistorda. Ushbu kamchilikni oldini olish uchun baza kollektorni kondensator razryadlanishi vaqtida uzib , qarshilikdan uning uchun sxemaga uzuvchi diod kiritiladi. Uning toki ikki barobar kichik bo‘lishi lozim tranzistornikiga nisbatan ushbu maqsadda maxsus yuksak chastota (YUCH) diodlari (impulsli), qo‘llaniladi va uning prinsipial sxemasi quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi (9.10-rasm).
va diodlar va , tranzistorlarni razryad zanjiridan uzish uchun va qarshiliklar esa tranzistor bazasida nol potensial hosil qilish uchun xizmat qiladi ( = ). Ushbu sxema modeli 9.11-rasmda keltirilgan.
, shuning uchun yuksak chastota diodli qo‘llanilgan ushbu sxemada chastota nostabilligi undan bir foiz chamasida bo‘ladi.
Ge tranzistorlar uchun chegaralovchi diodlarsiz 10% Si tranzistorlar uchun esa 1-3% tashkil etadi.



9.10-rasm. CHegaralovchi diodli terma stabillovchi avtotebranuvchi multivibratorning prinsipial sxemasi

9.11-rasm. CHegaralovchi diodli avtotebratgichli multivibratorning prinsipial sxemasining modeli
CHiqish impulsi oldi frontini Yaxshilash uchun va dagi zaryadni qo‘shishga qo‘shimcha qarshiliklar va , orqali va va yordamida amalga oshiriladi. 9.12-rasm).
S kondensatorni zaryadlash
Zanjirlar orqali bunda qarshilikdan tok oqmaydi.
Kodensator razryad zanjiriga diodi ta’sir qilmaydi, chunki u o‘tkazuvchi yo‘nalishiga ulangan va kondensator roazryadini zanjir orqali ta’minlaydi.
Multivibratorni universal sxemasi quydagi elementlarga ega bo‘lish lozim:
Termostabillash:
Impuls old frontini Yaxshilash:
CHastotani tekis boshqarish.
Bunday multivibratorlar integral sxema seriyalari 119GF2, va 218GF2. bajariladi 119-seriya Yarim o‘tkazgichli (monolit) IS, 218 seriya gibridli. Integral sxemadagi multi vibratolar qo‘shimcha kondensatorlar va qarshiliqlarni chastotani boshqarish uchun ulashga chiqish nuqtalari mavjud.


9.12-rasm Tranzistorli multivibratorni chiqish kuchlanishi formasi Yaxshilangan sxemasi