Texnologiyasi" fakulteti "yuqori molekulali birikmalar va plastmassalar texnologiyasi"

Vulkanish  nazariyasi.  Molekulyar  zanjirla  vulkanizatni  fazoviy  tuzilishida  

qatnashadi. Fazoviy tuzilishi natijasida vulkanizatni eruvchanligi yuqoladi. 

Makromolekular orasida kuldalang bog‘lanishlar paydo bulishi  natijasida  va 

molekulararo uzaro ta’siri  ortishi bilan plastik deformatsiyalar jarayeni susayib 

boradi va vulkanizat elastik xolga utadi. Fazoviy turlarda molekulalar zanjirlariaro 

oltingugurtli vulkanizatda qо‘yidagi kimeviy bog‘lanishlar turlari mavjud: 

 

 Monosulfidli                             -C-S-C- 

 

 

 Disulfidli                                   -C-S- S-C- 

 

Polisulfidli                                 -C-S 

n

- C- 

 

Uglerod –uglerod bog‘lanishlar         -C-C- 

 

Vulkanizatsiya jarayonida ishlatilgan tezlatgichlar vulkanizatda kimeviy 

bog‘lanishlarga katta ta’sir kiladi. 

Masalan, tiuram kushilganda asosan monosulfidli  va uglerod-uglerod bog‘lari 

xosil  bо‘ladi va ular yuqori termik bardosh xususiyatga ega bо‘ladi. 

Tezlashtirgichsmz olingan oltingugurtli vulkanizatlar, asosan  polisulfidli 

bog‘lanishlardan iborat bо‘ladi.  

Kauchukni oltingugurt bilan vulkanishdagi molekulalar zanjirlari aro kimeviy 

kundalang bog‘lanishlarni xosil bо‘lishini  qо‘yidagicha ta’savur kilish mumkin: 

1. 

qо‘sh bog‘ bо‘yicha oltingugurtni birikish 

... –SN

2 

– SN = CH – CH

2 

-…  + 2Sx  

 

               ... –SN

2 

– SN - CH – CH

2 

-…   

 

                               S

x          

S

X 

 

               ... –SN

2 

– SN - CH – CH

2 

-…   

2. 

oltingugurtli  α – mitelen guruxga biriadi va serovodorod ajralib chiqadi. 

... –SN

2 

– SN = CH – CH

2 

-…  + Sx  

 

               ... –SN

2 

– SN =  CH – CH 

 

-…            + H

2

S

 

  

                                                                                   

S

X-1                         

 

               ... –SN

2 

– SN =  CH – CH 

 

-…   

---

3.  oraliqda persulfidgidrilli gurux ajralib chiqishi bilan oltingugurt-ni 

kauchukga birikishi  (-S

x

 H  ) 

 

... –SN

2 

– SN = CH – CH

2 

-…  + Sx  

 

               ... –SN

2 

– SN =  CH – CH 

 

-…      +  ... –SN

2 

– SN = CH – CH

2 

-…   

        

                                                                                   

S

X

N

                         

             

          ... –SN

2 

– SN =  CH – CH 

 

-…        

        

                                                                            

S

X

N...  

           

                         –SN

2 

– SN - CH – CH

2 

-…